Maciej Sadowski, Kwiaty baroku.

Kwiaty baroku to album, który zachwyca odbiorców swoją zawartością. Motywem przewodnim są kwiaty i ich postrzeganie w malarstwie, w epoce w której dominowała kruchość, niepokój i przemijalność istnienia. To właśnie barok i wiek XVII był epoką kwiatów i martwych natur. To kwiaty, które na obrazach nigdy nie więdły i nie marniały. Zostały uchwycone w najbardziej dla nich dojrzałym rozkwicie, zachwycającym pięknie, bujności. Namalowana i zatrzymana przez artystę chwila ulegnie niebawem zmianie. Smutek, marność, śmierć zwiastują pojedyncze opadłe liście lub płatki. 

Wyboru obrazów i ich opracowanie, album zawdzięcza Maciejowi Sadowskiemu. Za wstęp odpowiada Barbara Werner, Główny Specjalista ds. Ogrodów Historycznych w Muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie. Książka prezentuje w porządku alfabetycznym 156 reprodukcji obrazów namalowanych w okresie baroku całościowo i we fragmentach. Wśród nich znaleźć można obrazy holenderskich malarzy: Abrahama Mignona, Jana Davidsza de Heem, Balthasara van der Ast, hiszpańskiego malarza Estebana Murillo, Flamandczyków: Jana Brueghela starszego zwanego Aksamitnym oraz jego syna Jana Brueghela młodszego czy Jorisa van Sona, włoskiego malarza Bernardo Strozzi’ego, niemieckiego malarza Georga Flegela, czeskiego malarza Johanna Adalberta Angermeyera. Wśród wymienionych znajdują się również kobiety: Holenderki Rachel Ruysch, Włoszki Giovanny Garzoni, niemiecka przyrodniczka i malarka Maria Sibylla Merian, flamandzka malarka Clara Peeters.

To głównie artyści, którzy łączyli naturalistyczny zmysł obserwacji z silną dekoracyjnością i dokładnością w szczegółach. W martwych naturach tematem przewodnim były kwiaty. Kompozycje zazwyczaj zyskiwały układ asymetryczny, prezentujący kwiaty w ich naturalnym rozkwicie. Realistyczne przedstawienia charakteryzowały się gładkimi i swobodnymi posunięciami pędzla, wiernym odwzorowaniem fauny i flory, niekiedy osiągając urocze, niemal poetyckie efekty. Czasem nienaturalnie wyglądająca jaszczurka, żaba bądź inne zwierzę sugeruje, że zwierzęta były malowane z pamięci. Przypuszczam też, że entomolodzy szybko rozpoznają gatunki motyli lub też są w stanie wskazać malarskie błędy w warstwie merytorycznej. Zainteresowani pokuszą się o głębsze florystyczne analizy i identyfikację namalowanych roślin, które dokonane mogą być na podstawie publikowanych kompendiów i traktatów botanicznych epoki. 

W obrazach dominują jednolite, zazwyczaj ciemne kolory, które stają się tłem dla pstrokatych, beztrosko ułożonych kompozycji florystycznych. Odbiorca podziwia w zbliżeniu bukiety złożone z różnorodnych gatunków roślin, wśród których znaleźć można: piwonie, tulipany, bratki, hiacynty, róże, maki, irysy, goździki, lilie, bukiety polnych kwiatów, które zharmonizowane zostały w finezyjne układy. To połączenie roślin, które kwitną o różnych porach roku. Kwiaty mogą występować w obrazach jako element dekoracyjny i jako dokument botaniczny. 

Kompozycje przedstawione zostały w wazonach, w koszach, w formie girland. W obrazach dominuje różnorodność, dynamika, obfitość, dekoracyjność. Kwiatom towarzyszom niejednokrotnie owoce (winogrona, brzoskwinie, czereśnie, śliwki, granaty), owady (motyle, pszczoły, muchy, ważki, chrząszcze, koniki polne, ćmy), różnego autoramentu pajęczaki i inne zwierzątka (np. żaby, ślimaki, węże, jaszczurki, robaczki, króliki, świnki morskie, wiewiórki), ptaki (papugi) oraz przedmioty nieożywione takie jak: muszle, książki, klepsydry, czaszki, kieszonkowe zegarki. Wśród kwiatów znaleźć można gałązki malin i truskawek. Wazony są szklane, metalowe i ceramiczne. Może nim być urna, zwykły kielich do picia, kosz, czara do nalewania. Zwisające girlandy kwiatów oplatają rzeźby.

Kwiaty baroku to wspaniała książkowa pozycja dla każdego odbiorcy sztuki. Dekoracyjność, przepych, teatralność, dokładność, realizm, zauważalna rola kolorów i światła to cechy barokowych obrazów, które nastawione zostały na przekaz treści. Obrazy nabierają niepowtarzalnej głębi. Bardzo polecam (dla siebie jak i na prezent).

Maciej Sadowski, Kwiaty baroku, wydawnictwo Arkady, wydanie 2018, okładka twarda z obwolutą, stron 256, format: 22 cm x 28 cm.