M.C.Beaton, Za wcześnie na śmierć.

 

Za wcześnie na śmierć to druga książka w kryminalnym cyklu edwardiańskim M.C. Beaton. Lady Rose Summer, bogata, młoda dziewczyna, postanawia sprzeciwić się rodzicom i zamiast wyjechać z nimi na zagraniczne, pełne błogiego lenistwa wojaże, postanowiła znaleźć pracę. W dodatku w dalszym ciągu odmawia wyjścia za mąż. Ojciec rozkapryszonej damy wezwał wiec zaufanego prywatnego detektywa, kapitana Harry'ego Cathcarta i poprosił go o pomoc. Harry za odpowiednią opłatą, obiecuje znaleźć Rose i jej służącej Daisy Levine, pracę. Zobowiązany jest też do opieki nad Rose podczas nieobecności jej rodziców. Cóż, panna działa mu co prawda na nerwy, ale postanawia wywiązać się z powierzonego mu zadania. Hrabia i hrabina Hadshire zgadzają się, aby Lady Rose pracowała jako maszynistka i mieszkała w schronisku dla kobiet. Wyobrażenia Rose o pracy odbiegają jednak od rzeczywistości. Godziny spędzone w pracy, a potem w zimnym, wilgotnym i ciemnym schronisku dla kobiet, nie są wygodne i nie napawają optymizmem. Rose zaczyna rozumieć, dni są pełne monotonni i na pewno nie nic nie dodaje siły, gdy jest się biednym, zmarzniętym i notorycznie zmęczonym. Rose szybko więc wraca na salony, gdy jej znajomy, Freddy Pomfret, zostaje zastrzelony w swoim londyńskim mieszkaniu. Oczywiście Rose odkrywa, że Freddy był szantażystą, a w sprawę wmieszani są ludzie z wyższych sfer. Postanawia wiec wbrew zdrowemu rozsądkowi wmieszać się w sprawę prowadzoną przez kapitana Harry’ego Cathcarta i superintendenta Kerridge'a ze Scotland Yardu.

Lady Rose, kapitan Harry Cathcart, inspektor Carriage i inni bohaterowie tej powieści, to całkiem zabawna grupa. Autorka operuje zresztą błyskotliwym, kąśliwym humorem, podszytym nieco ironią i cynizmem. Zbiegów okoliczności w fabule jest bardzo dużo, ale dzięki autorskiemu stylowi książkę, której fabuła została osadzona w erze edwardiańskiej, czyta się szybko i z przyjemnością.

M.C.Beaton, Za wcześnie na śmierć, wydawnictwo Lekkie, wydanie 2022, tytuł oryg.: Hasty Death, cykl: Edwardian Murder Mysteries, t. 2, oprawa miękka, stron 360. 

Edwardian Murder Mysteries (kolejność wg oryginału)

1.      Snobizm i nieco przemocy

2.      Za wcześnie na  śmierć

3.      W cieniu zbrodni.

4.      Nasza biedna wielmożna Pani!

M.C. Beaton, W cieniu zbrodni.

Nie wiedziałam, że wszystkie cztery tomy należy czytać jak kontynuację – czyli od pierwszego. W cieniu zbrodni to w oryginale dopiero tom trzeci (na cztery). To lekka, błyskotliwa i dowcipna powieść, z zagadką kryminalną w tle i rozwijającym się uczuciem. Wątek miłosny oczywiście ma początek w pierwszym tomie.

Poznałam lady Rose Summers, która jest jedynaczką i zawarła układ z kapitanem Harrym Cathcartem. Otóż, aby uchronić ją przed wyjazdem do Indii, Harry udaje jej narzeczonego. Rodzice Rose nie są za bardzo zachwyceni, ale kapitan pochodzi z dobrej rodziny. Nie są także zadowoleni z tego, że wybranek córki nie pokazuje się z nią częściej publicznie. Harry jest bardzo zaangażowany w swoją pracę detektywistyczną i najczęściej nie może towarzyszyć Rose, co z kolei w towarzystwie prowadzi do plotek i wielu spekulacji na temat tego narzeczeństwa. Obok Rose jest jej dama do towarzystwa, niegdyś pokojówka, Daisy, która kocha się z kolei w służącym Harry’ego. Rose wkrótce też poznaje skromną, młodą dziewczynę, Dolly Tremaine, która nie potrafi zachować się w towarzystwie, ale jest za to bardzo miła. Z rozwoju przyjaźni nic jednak nie wychodzi, bowiem Rose znajduje zwłoki Dolly i w dodatku jej samej zaczyna zagrażać wielkie niebezpieczeństwo. To Harry jest pomysłodawcą tego, aby Rose wraz z Daisy opuściły miasto i na kilka tygodni zostały ukryte w rodzinie prowincjonalnego policjanta. Rozkapryszona Rose poznaje zupełnie inne uroki życia.

To dobra powieść, osadzona w realiach epoki, ale jest coś jednak nieprzekonującego w kreowanych bohaterach tej powieści. Być może moje wrażenie wynika z tego, że zaczęłam czytać serią „od środka”. Faktem jest, że nieporozumienia i ciągłe przekomarzanie się Rose i Harry’ego wywołują uśmiech. Rose z rozkapryszonej i roszczeniowej damy przechodzi przemianę. Autorka zwraca też uwagę na ówczesną sytuację kobiet, kontrast między warunkami życia wyższych i niższych klas. 

Jest to lekka i zabawna powieść (i pewnie dotyczy to całej serii), która daje wgląd w okres edwardiański i nie ma wątpliwości, że postacie i ich relacje zajmują centralne miejsce, a kryminalna tajemnica jest traktowana jako drugorzędna.

 

 

M.C. Beaton, W cieniu zbrodni, wydawnictwo Lekkie, wydanie 2022, tytuł oryg.: Sick of Shadows, przekład: Emilia Skowrońska, cykl: Edwardian Murder Mysteries, t.3, oprawa miękka, stron 360.

 

Edwardian Murder Mysteries (kolejność wg oryginału)

1.      Snobizm i nieco przemocy

2.      Za wcześnie na  śmierć

3.      W cieniu zbrodni.

4.      Nasza biedna wielmożna Pani!

Carl Chinn, Peaky Blinders. Prawdziwa historia słynnych gangów Birminghamu.

czytałam w ebook'u

Nie widziałam ani jednego odcinka serialu "Peaky Blinders", którego scenariusz jest ponoć wciągającą i interesującą opowieścią o niebezpiecznym gangu, który rządzi dzielnicą Small Health w okresie tuż po pierwszej wojnie światowej. Nie będę więc dokonywać żadnych porównań dotyczących rozbieżności czy też zgody jeśli chodzi o tło historyczne, obyczajowe i kulturowe. Tym akurat zajmuje się sam Autor książki, Carl Chinn (ur. 1956 r.), który spędził lata na badaniu historii gangów w Birmingham, peaky blinders, do których należeć miał jego pradziadek Edward Derrick, utracjusz, brutalny opryszek i złodziej. Autor od dzieciństwa słyszał opowieści o peaky blinders, a potem jako historyk zajął się tym w prowadzonej pracy badawczej. Skrupulatnie zresztą przedstawia powiązania członków swojej rodziny z gangami. 

 

To interesujący opis prawdziwych gangów z przełomu XIX i początków XX wieku, które działały w Birmingham. Według badań członkowie gangu nie ubierali się modnie, nie mieli w sobie żadnego uroku, nie znali poczucia humoru i nie cieszyli się szacunkiem klasy robotniczej z Birminghamu. Ponoć byli paskudni, brutalni i niegodni szacunku. Ich działania są niewątpliwie związane z niechlubną historią miasta i wpłynęły na postrzeganie i reputacje jego mieszkańców. Autor donosi, że peaky blinders zniknęli około 1914 roku, co zawdzięczano działaniom policji. Powstał jednak potężny Birmingham Gang pod kierunkiem Billy’ego Kimbera, który w 1921 r. stoczył krwawą wojnę z sojuszem londyńskich gangów pod dowództwem Darby’ego Sabiniego. Chodziło o kontrolę nad procederem wymuszania haraczy i kradzieży kieszonkowych na torach wyścigowych południowej Anglii. Część peaky blinders walczyło na frontach pierwszej wojny światowej, a ci, co przeżyli wrócili jako praworządni obywatele. 

 

Autor przedstawia historię gangów istniejących przed peaky blinders oraz charakteryzuje gangi irlandzkie i angielskie. Przedstawia przyczyny powstawania gangów, wpływ biedy, etniczne niesnaski, osobowość, oszukiwanie władzy, budowę osobliwej moralności, poczucie lojalności ulicznej zaczynającej się od małych dzieci, poprzez nastoletnich chłopców, aż po zawieranie sąsiedzkich związków małżeńskich. Rodziły się w ten sposób wojny między rywalizującymi ze sobą ulicami. W to wszystko zaczęły powoli wchodzić gry hazardowe (np. pitch-and-toss), zakłady bukmacherskie, brak przestrzegania przepisów związanych ze sprzedażą alkoholu, kradzieże kieszonkowców, wulgarny język, uliczne chuligaństwo. Powoli problem gangów zaczął eskalować i rozprzestrzeniać się na całe robotnicze Birmingham. Permanentnie dochodziło do starć z policją. Carl Chinn podaje liczne przykłady tych inicjatyw oraz sposoby ingerencji policji.

Autor wyjaśnia nazwę peaky blinders, która odnosiła się do wszystkich miejscowych opryszków, a weszła do powszechnego obiegu najpóźniej w 1890 roku. Nie ma jednak dowodów, że prawdziwe gangi wszywały w daszki swoich czapek nożyki do golenia, aby je wykorzystać jako broń. Prawdziwi peaky bleanders byli agresywni i brutalni, a za broń służyły im paski ze sprzączkami, kamienie, noże, pałki i buty. Chinn rozprawia się więc z mitami powstałymi wokół peaky blinders, które dotyczą nawet ubioru. Dostrzega też obecność i rolę kobiety oraz sposób jej traktowania w tym środowisku. Przedstawia dostępne ówczesne rozrywki (np. kluby bokserskie) i gotowość pomagania policji przez zwykłych mieszkańców pragnących stabilizacji, bezpieczeństwa i spokojnego życia.

Chinn w konstrukcji treści książki opiera się na policyjnych archiwach, artykułach z ówczesnych gazet i zeznaniach osób mieszkających wówczas w dzielnicach. Odtwarza obraz prawdziwej klasy robotniczej w Birmingham i jej przestępców. Charakteryzuje brutalność i bezwzględność gangów i sposoby działalności policji. Książka przedstawia prawdziwe zbrodnie i walkę o władzę i wpływy. Autor przytacza fakty i liczne statystyki. To oczywiście nie jest powieść, ani serialowa historia z happy endem, ale realne odtworzenie faktów. Trzeba wiedzieć, że fascynujący filmowy świat, zupełnie może nie mieć nic wspólnego z rzeczywistością.

Carl Chinn, Peaky Blinders. Prawdziwa historia słynnych gangów Birminghamu, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2020, tytuł oryg.: Peaky Blinders: The Real Story, tłumaczenie: Tomasz Bieroń, stron 330.

Wigilia pełna duchów.

        Wigilia pełna duchów to zbiór klasycznych opowiadań grozy, które powstały w epoce wiktoriańskiej i edwardiańskiej. Ich motywem przewodnim są nawiedzone miejsca, elementy spirytyzmu, tajemnice z przeszłości, nadprzyrodzone siły. Większość opowiadań nie ma nic wspólnego ze świętami Bożego Narodzenia. Tytuł tomu nawiązuje do tradycyjnych wierzeń przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Podczas Wigilii Bożego Narodzenia, dusze tych, którzy odeszli, dzięki łasce Boskiej są w stanie opuszczać zaświaty i przebywać ze swymi bliskimi w swoich dawnych domach. W wiktoriańskich gazetach i czasopismach w tym okresie kalendarzowym, często pojawiały się opowieści o duchach, a czytanie ich przy świecach i przy kominku w długie, zimowe wieczory stało się tradycją. 

          Zbiór otwiera wiktoriańskie opowiadanie Mrs. J. H. Riddell (Charlotte Riddell) Dom pod włoskim orzechem (Walunt-Tree House, 1882). Przekazuje ono historię niezamieszkanej od siedmiu lat rezydencji, która ciągle stała pusta. Obecnie zjawia się nowy właściciel, Pan Stainton, który od razu zostaje powiadomiony, że dom jest nawiedzony. Wbrew radom prawnika postanawia jednak w nim zamieszkać i rozwikłać tajemniczą historię, która wiąże się z domem. To staromodna opowieść ze szczęśliwym zakończeniem, w której dobro zwycięża zło. Poruszane są też kwestie zachowania dorosłych względem dzieci, winy i kary.

Duch Panny młodej (A Spirit Bride, 1896) Adrew Haggarda opowiada o uczestnictwie Pana George’a Ashburtona, w proszonym seansie spirytystycznym, który odbył się w nawiedzonym domu państwa Smith’ów. Postanowili oni skorzystać z medium, aby zmaterializować duchy i dowiedzieć się, czego właściwie oczekują. Między innymi pojawia się piękna Evelyn, w której George zakochuje się. Evelyn zostaje jego żoną zastrzegając, że co tydzień na dwa dni będzie go opuszczać. Rozwiązanie tego wszystkiego jest bardzo ciekawe.

Modlitwa Sir Hugona (Sir Hugo’s Prayer, ok. 1920) G. B. Burgina (George Brown Burgin) opowiada o duchach sir Hugona Folletta i lady Follett, które wędrują po blankach zamku Dulverton. Nadszedł czas, że po upływie setek lat, obydwoje stwierdzili, że stali się okropnie nudni i staroświeccy. W dodatku lady Follett pragnęła znów żyć i mieć ciało z krwi i kości. Gdy więc na blankach zamku w Wigilię tuż przed północą zjawia się Clare Follett w towarzystwie dwóch mężczyzn nieukrywających wzajemnej niechęci, duchy zaczynają interesować się całym zajściem i nieco się wtrącić. 

W tomie znaleźć można również opowiadanie Elizabeth Gaskell zatytułowane Opowieść starej piastunki (The Old Nurse’s Story, 1852). Stara niania Hesther opowiada, jak w wieku 17 lat zabrała ukochaną pięcioletnią podopieczną, osieroconą pannę Rosamond, do imponującej, ale zaniedbanej rezydencji Furnivall Manor, w pobliżu Cumberland Fells. Dom zamieszkany był jedynie przez parę osób, ale działy się w nim dziwne rzeczy. To bardzo ciekawe opowiadanie i jedno z moich ulubionych z tego tomiku.

Duch lalki (The Doll’s Ghost, 1896) F. Marion Crawford (Francis Marion Crawford) opowiada o Panu Bernardzie Puckler’u, renomowanym doktorze lalek i jego córeczce dwunastoletniej Else, która naprawiała lalkom ubranka i układała im włosy. Pewnego dnia dostają do naprawy lalkę o imieniu Nina, z którą Pan Puckler obnosi się bardzo delikatnie. Dzieje się jednak coś niesamowitego.

Wrzeszcząca czaszka (The Screaming Skull, 1911) to kolejne opowiadanie autorstwa F. Marion Crawford. Narrator opowiada drugiej osobie historię Pani Pratt. Jej mąż, Luke, był krewnym narratora, a wskutek śmierci ich syna Charleya, to on odziedziczył ich dom. Luke był lekarzem i zdołał przeżyć żonę. Przy ciele znaleziono wypolerowaną czaszkę, którą zostawiono w rezydencji. Czaszka krzyczy od czasu do czasu. Sprzedaż albo wynajem domu nie wchodzi w rachubę. Zagadka śmierci w tle. 

W opowiadaniu Górna koja (The Upper Berth, 1886) ponownie F. Marion Crawford, Pan Brisbane przybliża zgromadzonym niesamowitą historię o duchu. Wszystko działo się tym razem nie w rezydencji, ale na statku i podczas rejsu parowcem przez Atlantyk. Dostał on dolną koję w kabinie sto pięć. Okazuje się, że to dość niezwykła kabina, a szczególną uwagę od jakiegoś czasu zwraca zwłaszcza umieszczona tam górna koja.

Autorem opowiadania Kapitan „Gwiazdy Polarnej” (The Captain of the „Pole-Star”, 1883) jest Artur Conan Doyle. To rodzaj dziennika studenta medycyny Johna M’Alistera Raya, prowadzonego podczas sześciomiesięcznej podróży przez Morze Północne na wielorybniku „Gwiazda Polarna”. Historia szczegółowa i moim zdaniem udana. 

W opowiadaniu Edith Wharton zatytułowanym Później (Afterward, 1910) ponownie spotykamy ducha. Opowieść podzielona została na pięć części. Mowa jest o chciwości i zemście. W całej historii występuje kilka konfliktów, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Narracja koncentruje się na głównej bohaterce, Mary Boyne, która nie wie nic o interesach swego męża Neda, dopóki nie umrze.

W opowiadaniu Jesion (The Ash-Tree, 1904) M.R. Jamesa (Montague Rhodes James) mamy połączenie wątków starego drzewa, procesu czarownic i niewyjaśnionych zgonów. Historia rozgrywa się na przełomie XVII i połowy XVIII wieku. Głównymi bohaterami są: właściciel ziemi Sir Matthew Fell i jego wnuk Sir Richard Fell. W 1690 r. Kobieta znana jako Pani Mothersole zostaje uznana za czarownicę i skazana na śmierć, głównie na podstawie zeznań Sir Matthew Fell’a. Niedługo potem Sir Matthew umiera w tajemniczych i przerażających okolicznościach. Jakieś pięćdziesiąt lat później Sir Richard, dziedziczy dawny dom swojego dziadka. Odkrywa, że ​​jesion na terenie domu sprawia pewne problemy.

Duch Skarbca (The Ghost of the Treasure-Chamber, 1886) Emily Arnold jest raczej przewidywalną, ale w pełni przyjemną klasyczną historią o duchach. Historia dziewczyny, która w wyniku wielkich długów, musi opuścić ukochanego ojca i zamieszkać w rodzinnym zamku należącym do jej ciotki. W posiadłości mieszkały też dzieci ciotki. 

Isabella Frances Romer w Nekromancie – duch a czarna magia (The Necromancer; or, Ghost versus Gramarye, 1842) opowiada historię pewnej rodziny, w której znika dziedzic majątku markiz Gaetano Sammartino, a jego narzeczona markiza Lukrecja Parisio, pogrąża się w rozpaczy. Minęły trzy lata poszukiwań. Własność powinna przejść na młodszego brata zaginionego dziedzica , hrabiego Felice, który pierwotnie przeznaczony był do stanu duchownego. Ręka Lukrecji miała przypaść teraz młodszemu hrabiemu, ale młoda kobieta nadal była nieutulona w żalu i chciała zyskać pewność śmierci Gaetano. Tymczasem w Palermo pojawia się eksperymentator Waldkirch.

         Wigilia pełna duchów to zbiór klasycznych, wiktoriańskich opowieści grozy. To zbiór dwunastu opowiadań bardziej lub mniej znanych pisarzy, które stoją na różnym poziomie zarówno pod względem stylistycznym, budowania fabuły i stopniowania napięcia. Niemniej to tom, do którego można powracać.

Wigilia pełna duchów, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2019, tłumaczenie: Katarzyna Bogiel, Beata Długajczyk, Ewa Horodyska, Robert Lipski, Jerzy Łoziński, Jan S. Zaus, okładka twarda z obwolutą, stron 389.

Cicha noc. Świąteczne opowiadania kryminalne.

       Cicha noc. Świąteczne opowiadania kryminalne to zbiór klasycznych opowiadań pisarzy znanych i mniej znanych czytelnikom w Polsce. Wyboru tych autorów i opowiadań dokonał Martin Edwards (ur. 1955), brytyjski autor powieści kryminalnych. Z tego, co się zorientowałam, żadna książka tego autora nie została jeszcze wydana w Polsce. Rezultatem tego wyboru stał się zbiór kryminałów, który łączy motyw przewodni: święta Bożego Narodzenia. Dobór opowiadań jest tu zależny od faworyzacji i gustu Martina Edwardsa. 

     Tomik otwiera świąteczne opowiadanie Niebieski karbunkuł (1892) Arthura Conan Doyle’a, jedno z moich ulubionych. Pojawia się w nim oczywiście zarówno doktor Watson, jak i Holmes. Salonowe Sztuczki (1930) Ralpha Plummera to jedno z zapomnianych opowiadań, ale zupełnie przyjemnych. Szczęśliwe rozwiązanie (1916) Raymunda Allena łączy szachy z wykryciem przestępcy. Dla mnie, laika i ignoranta, tłumaczenie partii szachowych było tu zupełnie niezrozumiałe. Dla pasjonatów pewnie będzie wręcz odwrotnie. Kolejne opowiadanie to Latające gwiazdy G.K. Chestersona opowiadające o jednej z przygód ojca Browna. Farsz Edgara Wallce’a jest z kolei napisany z wielkim humorem. W Nieznanym mordercy H.C. Bailey’a poznać można lekarza Reggiego Fortune’a - postać, która została szybko uznana za jedną z najwybitniejszych bohaterów brytyjskich historii detektywistycznych. Nie spodziewałam się przeczytać historii osadzonej w l. 20. XX wieku, o seryjnym mordercy. Jest też opowiadanie J. Jeffersona Farjeona Czujny skarbnik, w którym obserwować możemy kryminalną sprawę prowadzoną przez detektywa Crooka. Autorką Perłowego naszyjnika jest Dorothy L. Sayers, opowiadanie bogate w detale z epoki, pełne ciepła i humoru. Historia dotyczy kradzieży wspaniałego naszyjnika z pereł. Nieoczekiwany zwrot w sprawie Margery Alingham porusza problem mylących sytuacyjnych pozorów. Campion i jego przyjaciel wpadają w wir tajemnicy dotyczącej młodej pary, którą właśnie spotkali w pociągu w drodze do Underhill. Kolejne opowiadanie Figury woskowe powstało spod pióra Ethel Liny White i opowiada o Sonii, młodej dziennikarce, podejmującej wyzwanie spędzenia nocy w muzeum figur woskowych, w którym tajemniczo zmarli dwaj mężczyźni. Herbata z mlekiem to jedno z najlepszych opowiadań Marjorie Bowen. Pacjent zdradza lekarzowi swoje podejrzenia względem żony, jakoby ta podtruwała go arszenikiem. Błaga swojego lekarza dr Bevisa Holroyda o pomoc. Chińskie jabłko Josepha Shearinga (pseudonim Marjorie Bowen) opowiada historię Isabelle Crosland, która zostaje wezwana ze swojego wygodnego domu we Włoszech do zimnego, ponurego Londynu, aby odebrać osieroconą siostrzenicę. Wydaje się to dość proste, ale oczywiście nie jest. Isabelle stwierdza, że ​​jej zadanie komplikuje morderstwo. Nicholas Blake jest autorem Śnieżnej zagadki (1949), o grupie ludzi uwięzionych w pociągu dzięki niesprzyjającej pogodzie i ciałem odnalezionym w zaspie. Imię na szybie Edmunda Crispina to zgrabnie napisana opowieść o tajemniczym morderstwie. Świąteczny prezent Leo Bruce’a to opowieść o świątecznej sprawie kryminalnej podjętej przez sierżanta Beefa i zaproszonego do wyjazdu prywatnego detektywa. 

     Antologia opowiadań kryminalnych jest trudna do oceny z perspektywy czytelnika. Każdy znajdzie tu bowiem coś dla siebie. To historie, które niezapomniane świąteczne tajemnice łączą żywą fabułę z cudowną atmosferą zimowej pory roku. Przygotowanie tej mieszanki jest znacznie trudniejsze niż się wydaje. Książka ta zaznajamia czytelników z najlepszymi świątecznymi klasycznymi kryminałami. Jak to jednak w przypadku takich wydań bywa, jedne opowiadania stoją na wyższym, inne na niższym poziomie. Nie mniej to wszystkie stanowią klasykę, warto więc w okresie świątecznym do takich wartościowych wydań wracać.

Cicha noc. Świąteczne opowiadania kryminalne, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2019, tytuł oryg.: Silent Nights: Christmas Mysteries (wyd. 2015), tłumaczenie: Tomasz Bieroń, Jerzy Łoziński, okładka miękka ze skrzydełkami, stron 326.

http://www.martinedwardsbooks.com/  strona Martina Edwardsa