W przeciągu lata różne festynie
bywały, to w Ogrodzie Saskim, to na Bielanach, z wielkim ekspensem skarbu
królewskiego; książę podkomorzy koronny nie oszczędzał onego podobnymiż
zabawami; Moszyński[1]
stolnik koronny, i ten wielkim sumptem w Miłocinie dał królowi festyń, który
tak mocno ukontentował monarchę, że całą ekspens festynia tego, na kilka
tysięcy czerwonych złotych wynoszącą, z skarbu swego zastąpić kazał. Opery,
komedie wielkim sumptem sprowadzone były; słowem mówiąc, iż przy festynie,
zabawy i rozrzut pieniędzy sądzić należało, że król i bracia jego w obfitych
opływają bogactwach. Jakoż wielka ekspens była, nie tylko na wzwyż wyrażone
zabawy, ale na nieumiarkowane pensje różnym osobom wyznaczone, nie przez
szacunek zasług, lecz przez upodobanie osób i zalecenia w intrygę wchodzących.
Czyliż bowiem z innych źródeł pochodziło naznaczenie rocznej pensji 3000
dukatów księżnie Sapieżynie wojewodzinie połockiej[2]? Jakoż i księżnie
Sapieżynie wojewodzicowej mścisławskiej[3]? Były i inne, nad zamiar
ukryte ekspensa, które żadnego królowi nie czyniły honoru; owszem tam, gdzie
ostentację przyzwoitą wspaniałości króla okazać należało, tam zawsze zbywało.
Albowiem apartamenta królewskie zupełnie zarzucone, damy na pokojach
królewskich w święta tylko wielkie z rana godzinę do powinszowania królowi
wyznaczoną miały. Obiady królewskie skasowano, a tylko król w swej garderobie
jadał, do którego stołu bez względu osoby i dystynkcji przypuszczano, tak dobrze,
iż z najpierwszym posłem, senatorem, ministrem obok malarz, doktor, a czasem
awanturzysta zasiadał.
Stanisław Lubomirski, Pod władzą
księcia Repnina. Ułamki pamiętników i dzienników historycznych (1764-1768),
opracował i wstępem poprzedził Jerzy Łojek, Instytut Wydawniczy PAX 1971, tekst
cyt.: s. 96-97.
[1]
August Fryderyk Moszyński h. Nałęcz (1731-1786)
[2]
Magdalena Agnieszka z Lubomirskich ks. Sapieżyna (1739-1780) – wojewodzina połocka,
żona Aleksandra Michała Sapiehy.
[3]
Elżbieta z Branickich Sapieżyna (1734 –1800) – W 1753 r. poślubiła Jana Józefa
Sapiehę z linii różańskiej, z którym rozwiodła się w 1755 r. Drugim mężem był
Jan Sapieha z linii kodeńskiej, który umarł w 1757r. Po drugim mężu przysługiwał
jej tytuł wojewodzicowej mścisławskiej.
*ekspensa - wydatki (lp. ekspens- wydatek)
[przypisy moje]
