Zaraz
po pierwszej części trylogii Niepokornych Agnieszki Wojdowicz, nabrałam ochoty, aby jeszcze choć trochę pozostać w dziewiętnastowiecznym Krakowie.
Dobry do tego powód dała mi książka, na którą wysupłałam pieniądze parę tygodni
temu, a potem, gdy przyszła, odłożyłam na półkę. Teodora, moja miłość. Życie codzienne Jana i Teodory Matejków to lektura, którą się pochłania. Mimo, że to tylko 128 stron, to każda z nich
osobliwie radowała moją duszę. Na książkę złożył się, bowiem nie tylko tekst, ale ponad
140 ilustracji (dodajmy bardzo dobrej jakościowo) w formie grafik, zdjęć,
obrazów, czytelnych (!) przedruków z czasopism. w dodatku owa baza ikonograficzna została oprawiona kolejnymi rzetelnie opracowanymi wiadomościami.
Książka
poświęcona została żonie Jana Matejki, Teodorze z Giebułtowskich (1846 -1896) i
ich małżeństwu. Przy okazji poznajemy członków ich rodzin, a także trawiące te rodziny radości i smutki. Jan i Teodora znali
się od dzieciństwa. Jan przyjaźnił się najpierw z braćmi Teodory, a potem
zakochał się w Teodorze. Dziewczyna, gdy wychodziła za niego za mąż, była bardzo piękna,
żywa, otwarta, a mimo to wydaje się, że bardzo kochała spokojnego Jana. Urodziła mu pięcioro
dzieci: Tadeusza, Helenkę, Beatkę, Jerzego oraz najmłodszą Reginę, która zmarła
po paru tygodniach.
Matejkowie nie prowadzili otwartego domu i praktycznie nigdzie
nie bywali. Jan nie przedstawiał żony nawet swoim kolegom – malarzom. Teodora
była piękną kobietą, toteż szybko wokół niej zaczęły krążyć plotki. Podsycał je
w dodatku Marian Gorzkowski, który od 1876 roku był bliskim współpracownikiem
malarza, a w swoich zapiskach bardzo niepochlebnie wypowiadał się o Teodorze: a
to, że trwoniła majątek Jana; a to, że ciągle mu przeszkadzała w pracy; a
to, że jej zachowanie oscylowało wokół obłędu. No cóż, nie mogło być inaczej,
bowiem Teodora od lat chorowała na cukrzycę. Nie znano wówczas insuliny, a na
chorobę lekarze polecali wyjazdy do wód oraz … morfinę. Dora z biegiem lat
bardzo przytyła, a ból coraz mocniej ją dręczył. Dziś wiemy, że dziwne jej
zachowanie mogło być spowodowane nie tylko chorobą, ale uzależnieniem od
morfiny. Swoje niewątpliwie przeszła, bowiem kilka lat spędziła w szpitalu dla
obłąkanych.
Jan
i Teodora, para może mało dobrana, ale przez pewien czas na pewno szczęśliwa. Teodora
na pewno łaknęła życia, podróżowała z Janem po Europie, godziła się na to, aby
to sztuka, a nie ona, była u męża na pierwszym miejscu oraz pilnowała, aby malarz
nie zatracał się zupełnie w pracy. Była na pewno kobietą z porywczym temperamentem. Kłóciła
się z mężem, ale żyła również w niezgodzie z siostrą Joanną Serafińską. Jak to w rodzinie. Były dobre chwile, ale i złe.
Przede
wszystkim była inspiracją i modelką do wielu obrazów autorstwa Jana Matejki. Po
wszystkie te szczegóły odsyłam do pięknie wydanej książki, w której autorki
wykorzystały fragmenty rzeczywistych wspomnień i listów.
Jolanta Antecka, Małgorzata Buyko, Barbara Ciciora-Czwórnóg,
Teodora, moja miłość. Życie codzienne Jana i Teodory Matejków, wydawnictwo BOSZ, wydanie 2014, oprawa twarda, stron 128, ilustracji 148.
Jolanta Antecka
– absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim; wybitna dziennikarka, doskonałe pióro „Dziennika Polskiego”; popularyzatorka sztuki nowoczesnej, miłośniczka rzeczy pięknych.
Małgorzata
Buyko – absolwentka
historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim; autorka kilkunastu publikacji i kilkudziesięciu wystaw popularyzujących Jana Matejkę i jego DOM; emerytowany starszy kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie. Do 2008 roku (przez 20 lat z przerwami) kierowała Domem Jana Matejki, co umożliwiało jej dostęp do zgromadzonych tam dokumentów i dzieł artysty. Na tej podstawie prowadziła badania m.in. nad biografią Jana Matejki i jego rodziny, przyjaciół i sąsiadów, związkami artysty ze Szkołą Sztuk Pięknych w Krakowie, kontaktami Jana Matejki ze Lwowem.
Barbara Ciciora – kustosz Muzeum
Narodowego w Krakowie, doktor historii sztuki, autorka wystaw i publikacji o
twórczości Jana Matejki, m.in. rozprawy doktorskiej pt. Matejko a średniowiecze
oraz albumu wydawnictwa BOSZ poświęconego dziełom Jana Matejki w zbiorach
Muzeum Narodowego w Krakowie.
