Książka jest wynikiem pracy muzealników w miejscu związanym z twórczością Malczewskich. Obydwie autorki pracują w Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu. Książka została podzielona na dwie części: pierwsza dotycząca Jacka Malczewskiego napisana została przez Paulinę Szymalak-Bugajską; w drugiej - za którą odpowiedzialna jest Magdalena Noskowska - mowa jest o Rafale Malczewskim. Można więc powiedzieć, że dwa większe eseje znalazły się w jednej oprawie. Różnią się stylem, podejściem do życia i twórczości danego artysty. Czytelnik zauważy osobiste wtrącenia autorek. Pierwsza autorka pisze wstęp, w którym przybliża czytelnikowi własną drogę prowadzącą do odkrycia w sobie fascynacji malarstwem Jacka Malczewskiego. Druga z kolei zwraca się bezpośrednio do czytelnika, by wytłumaczyć mu dlaczego rozpoczęła swoją opowieść od wojennej tułaczki Rafała i Zofii. Autorki przez zastosowane takiego zabiegu, stają się bliższe czytelnikowi.
Paulina Szymalak-Bugajska podkreśla, że
celem jej było nie napisanie biografii, bo takich opracowań przecież pojawiło
się wiele na polskim rynku wydawniczym, ale przede wszystkim zwrócenie uwagi na
wybory i decyzje Jacka Malczewskiego, które z kolei wpłynęły na rozwój jego
talentu artystycznego. Korzysta przy tym ze swojego zdobytego na przestrzeni
lat doświadczenia zawodowego. W ten sposób powstała wyjątkowo subiektywna
interpretacja malarstwa bohatera tego eseju. Z kolei zdaniem Magdaleny Noskowskiej najmniej
poznany okres w twórczości Rafała Malczewskiego zaczął się w 1939 r.
Autorki zamykają życie i twórczość Malczewskich
w obrębie ram chronologicznych. Zwracają uwagę na dom rodzinny, wychowanie, dzieciństwo,
zamiłowanie do rysunków, etapy kształtowania poszczególnych talentów oraz szczęśliwe,
ale i tragiczne fragmenty z życia artystów. W tym wszystkim jest miejsce na
niecodzienne przyjaźnie, płytsze znajomości i przede wszystkim na twórczość. Zwrócona
została uwaga na silne więzi ojcowsko-synowskie łączące Jacka i Rafała. Inny
rodzaj powiązań można jednak zauważyć już w relacjach Rafała z własnym synem Krzysztofem.
Opowieści są nacechowane żywymi emocjami.
Opowieści czyta się płynnie i na pewno potencjalnym
odbiorcą jest laik w świecie sztuki. Przeważają w nich wątki związane z życiem
artystów. Autorki nie podejmują analizy dzieł. W książce można odnaleźć fotografie
archiwalne Malczewskich oraz reprodukcje dzieł. Przyjemna lektura na długie
wieczory.
Paulina Szymalak-Bugajska, Magdalena Ewa Nosowska, Klan Malczewskich, wydawnictwo Arkady, wydanie2022, oprawa twarda,
stron 320.
