Orhan Pamuk, Cevdet Bej i synowie.

Wydawnictwo Literackie

Tytuł oryginalny: Cevdet Bey Ve Oğulları
przekład: Anna Polat

7 październik 2010

ISBN: 978-83-08-04507-7

I wydanie

okładka: miękka

stron 748

Wielbiciele twórczości Orhana Pamuka na pewno będą zachwyceni, bowiem właśnie swoją premierę na dniach będzie miała w Polsce pierwsza powieść tureckiego pisarza „Cevdet Bej i synowie”. To książka, która porównywana jest do „Buddenbrooków” Manna opowiadająca o losach wielopokoleniowej rodziny w tureckim Stambule na przełomie lat 1905-1970.

Opowieść Pamuk rozpoczyna od roku 1905, kiedy to poznajemy Cevdeta Beja,  trzydziestosiedmioletniego muzułmańskiego kupca mieszkającego w Stambule. Cevdet handlował artykułami elektrycznymi i żelaznymi i dorobił się już małego majątku na, tyle, że postanowił założyć w końcu rodzinę i ożenić się córką paszy Nigan Hanym . Marzy również o dalszym pomnożeniu majątku, a w planach miał również spłodzenie synów. Nawet jego szyld zawieszony nad sklepem był z napisem „Cevdet Bej i synowie, artykuły żelazne, eksport-import”. Cevdet miał jednak i swoje troski. Jego brat Nusret, niegdyś szalejący po Europie, obecnie mieszkał w Stambule, żył z ormiańską aktorką i był ciężko chory. Mimo braku nici porozumienia między braćmi, Cevdet postanawia wypełnić ostatnią wolę brata.

Tak mniej więcej rozpoczyna się powieść licząca ponad siedemset stron. Mimo takiej objętości, książkę czyta się bardzo szybko. Powodem tego jest prosty i przystępny język. Brak tu zbędnych opisów. Za to czytelnik ma możliwość poznania myśli i marzenia samych bohaterów, bohaterów nie z punktu widzenia jedynie narratora. May tu również zapiski w postaci prowadzonego dziennika. Potomkowie Cevdeta Beja, tak jak on, marą o życiu prowadzonym w europejskim stylu, o podróżach, zdobyciu odpowiedniego wykształcenia. Ostatecznie jednak zazwyczaj wracają do Stambułu, zakładają rodziny, a dzień spędzają na pracy i nużących czynnościach. Trudno jest wyzwolić się spod wpływów panującej tradycji i przyjętych wartości.

„Chciałem mieć rodzinę w europejskim stylu, ale w końcu wszystko wyszło alaturka” (…) „wszyscy tutaj stali się zapatrzonymi w Europę Alaturkami, co też jest osobliwością!” (s. 131)

– tak rozmyśla Cevdet po wielu latach.

Najważniejsza jest rodzina i więzi ją łączące. Razem przeżywają troski, próbują sprostać kłopotom i rozwiązywać problemy zaistniałe w rodzinie. Miłość, wzajemny szacunek, troskliwość widoczna jest w każdym pokoleniu rodziny Beja. Wydaje się jednak, że potomkowie Cevdeta nie są szczęśliwi z przywiązania do fabryki i sklepu. Są zmęczeni codzienną rutyną i siedzeniem w biurze.

„Jestem beznadziejny, marudny i obmierzły, ale dlaczego w Turcji wszystko jest właśnie takie?” (s. 288)

 – pisze w swoim dzienniku Rafik jeden z synów Cevdeta –

„ Jedyne, co już wiem, to to, że życie w tym domu i biurze jest nędzne, ograniczone, wstrętne, złe, ospałe i nie przystoi człowiekowi, który ma jeszcze w sobie godność” (s.289).

Czy marzenia porzucone również zostaną przez pokolenie wnuków Cevdeta? Oczywiście poza perypetiami rodzinnymi, poznajemy również życie ich przyjaciół.

Orhan Pamuk znakomicie oddaje realia tureckiego kraju. Bohaterowie czytują gazety z najważniejszymi wydarzeniami historycznymi. Autor opisuje dzielnice Stambułu, rezydencje, tawerny, sklepy, przedstawia typowe zajęcia kobiet i mężczyzn. Zbieramy informacje o typowym dniu Turka i dniach świątecznych. Skupiamy się na małych i prostych czynnościach: rozmowach, spotkaniach, zabawach z dziećmi.

Książka jak najbardziej godna polecenia i przeczytania.

***

Orhan Pamuk (ur. 1952) - najwybitniejszy współczesny pisarz turecki, laureat literackiej Nagrody Nobla. Do tej pory nakładem Wydawnictwa Literackiego ukazało się siedem jego książek: Śnieg, Nazywam się Czerwień, Nowe życie, Stambuł. Wspomnienia i miasto, Dom ciszy, Biały zamek oraz Muzeum Niewinności. W 2011 ukaże się Czarna księga.