Brakowało do tej pory książki, która poruszyłaby
na nowo historię polskiej tkaniny oraz temat tkaniny jako wytworu sztuki, kultury i
rzemiosła artystycznego. Bardzo często z tkaniny powstają instalacje,
rzeźby, wykorzystywana jest do grafik czy do ekspozycji fotografii i obrazów. Z
drugiej strony tkaninę możemy rozpatrywać jako materiał, z którego wykonane są
ubrania, kilimy, gobeliny, dywany, batik, tkaniny obiciowe, zasłony, dekoracje
ścienne, makaty, narzuty, obrusy, dzianiny. Stąd też można wyróżnić wiele rodzajów
tkanin.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiV0N6oBtgk3WXf7OvyMA0P7HhEEhp-to3AHfXKrJgTA6feT8HneaB9ShFSwYaGNcUsmsfHYfEPckNMGSP133QGKlmF_t_V7dUKPC1n6gqTjD0Xyz8VJNUgLjCr_55cipdDfyqJLJ_LEqoCCKOg4FxdmecU_U1J95B0Y8B8EkrMc_sizZdkwUnXR7qEW-8i/s16000/IMG_20231208_063457.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjPwzrR0rTD5pQPnks4QcIBgGtnU_MkT20Yeumjn2XOhdaaiUge9rHD0zcU3396ZHMyVoBOCQ2YlnT8-dKyUiIKmfVWvgVGhl7F6rr_1mj4IPlIO8FQbjGMMxD15CuC171ya-uykIrbg1naJz6qSsHjEwYHuPbvvr3naOayEOyZzT499Ryms5zMoB9YGBro/s16000/IMG_20231208_063740.jpg)
To jednak kilim stał się znakiem
rozpoznawczym polskiej tkaniny. Pojawiały się we wzorach malarskie kompozycje i
wzory geometryczne, gdzie kontury biegły prostopadle u ukośnie w stosunku do osnowy tkaniny. Autorka
rozpoczyna więc opowieść od lat 20. XX wieku, kiedy to polscy artyści wzięli udział
w Międzynarodowej Wystawie Sztuki Dekoracyjnej i Wzornictwa w Paryżu, która
okazała się dla nich sukcesem. Dodatkowo w 1926 r. założono Spółdzielnię
Artystów „Ład”, która miała na celu sprecyzowanie stylu narodowego. Autorka przedstawia
sylwetki artystów dwudziestolecia międzywojennego i ich projekty, współpracę między
projektantem a tkaczem, opisuje rodzaj surowca, z którego wykonywano tkaniny. Zwraca uwagę na wzory zaczerpnięte z ludowości oraz typ tkaniny
charakteryzującej się niepowtarzalnym stylem, który można określić jako polski –
żakard. Używano jej przed i po wojnie do dekorowania wnętrz użyteczności
publicznej (urzędy, sale kinowe, gabinety, kawiarnie, sale teatralne).
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjEluX1qysy3F5ZSx_neL3uNK90MjzA3QEdn6jDSINJ7W__3P0gPuwnh-dYrAWi0pyF9oul5okH06_sR5GUlfbRjkC2KE7ZlPLH_1CHk8cQL9vcKbIUtJkNHB-BkvIcCfIJ53kAUHzrZyEuSOpHCYFYoK6uoCtD_pK8tOXYWhPBr9WB5EP2uSMPkaub_Fx5/s16000/IMG_20231208_063514.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhyuhHCvcGaMLSGmksnPCyndc5LU9umSi9fijjmd1fgRVTSkS3na-PzVKyr05rGvEs3zKaw8eq6cpgl3ea4Lc1qmUKTFdXObr7_3auoqZ2QY82ahUSBhROHFrzfslBpJTgiBhKHG2_ebswcoYJ2Hdg1P1IjBne1smm6ExepOHuk43fbMIcO7ooLhCVSbzzA/s16000/IMG_20231208_063614.jpg)
Katarzyna Jasiołek przedstawia jak zmieniały
się kompozycje na tkaninie, które po wojnie były chętnie kupowane. Wraz ze wzrostem
zainteresowania istniała potrzeba dostosowania do nowych form i nadążanie za modą
i oczekiwaniami ludzi. W l. 50. XX w. otwarto pierwsze pracownie druków na
tkaninie, pojawia się też tkanina malowana, sitodruk płótna. Z czasem
rozpoczęto produkcję seryjną, co nie wpłynęło z kolei na jakość tkaniny. W
książce zaprezentowany został rozwój polskiego batiku, kilimu, gobelinu, eksperymentowanie
z kształtem i surowcem przez artystów (dodawanie np. sizalu, rafii, sztucznych
włókien, elementów ceramicznych i metalowych, a nawet wykorzystywanie papieru), wzbogacenie
tkaniny drukami malowanymi. Prezentuje dorobek artystyczny poszczególnych
artystów, ich doświadczenia, pracę, pracownie, projekty. Zwraca uwagę na
ówczesne organizowane wystawy, kursy z zakresu włókiennictwa na
terenie fabryk i instytutów dla laików, techników, tkaczy, projektantów,
mistrzów tkackich, opisuje przynależność do grup artystycznych. Pokazuje w jaki
sposób wzory były wykorzystywane przy produkcji odzieży i wystroju wnętrz oraz
w jaki sposób wkroczyła do polskiego wzornictwa nowoczesność. Porusza tematy związane z rozwojem
przemysłowym: produkcję włókien sztucznych, adamaszków, koronek, chusteczek,
dywanów i wykładzin.
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh09mhQdNTgllbatED7fv2DnEpbUy9YuHdFP_zo89chcbzCrXCTIL9gIyIjMW1S2nC1Iaghhi4wuOlJHtOr3zUHlsp2kjjAgtj9YpscMagsOjYDlrx6sJadX02PweYan3O2ExNxq093xJNq9eE2lse6XnYMQYsgsHIYk2IpQxu_rBnvmXtf8b7SpmP-mJos/s16000/IMG_20231208_063534.jpg)
![](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEivzJUxoLyhLz6dUmQng7Hh-oqpiJmE0KbtbV2GzgZejengM1f1EA1pneAOGnbS3Xm942qWugbuaUHj34bGW0E0XIyFaG5Pou5y9QJW0HkqcHpWKk53_stkiAB1qRs_IQ6X-fOHy0z3IXP7HLvVQpUJwdwSjc0xDDIWNbxLyFyfvQ8Unu6Clwh3etLgOAL0/s16000/IMG_20231208_063608.jpg)
Przeczytać można o artystycznych wyjazdach,
organizowanych wystawach, cyklicznych biennalach (np. w Lozannie) i triennalach
(np. w Łodzi), wystawach plenerowych, miejsca, gdzie można było zdobyć kierunkowe
wykształcenie. Mowa jest o takich
artystach jak m.in.: Stefanie Gałkowskim, Eleonorze Plutyńskiej, Alicji
Wyszogrodzkiej, Magdalenie Abakanowicz, Jolancie Owidzkiej, Krystynie
Wojtynie-Drouet, Marii Łaszkiewicz, Barbarze Falkowskiej, Janinie
Tworek-Piegrzalskiej, Stefanie Popławskim. Autorka prezentuje również
współczesne wytwory artystyczne i studia tkackie. Zauważa, że wzrasta szczególnie
zainteresowanie tkaniną artystyczną, do czego przyczyniła się moda na
międzywojenny design i rzeczy vintage.
Książka bardzo inspirująca i w dodatku wydana
we wspaniałej oprawie graficznej i z bogatą bazą ikonograficzną. Nie bójcie się
po nią sięgać, bowiem pomimo podania wielu szczegółów, mnóstwa nazwisk, tekst
podczas czytania płynie. To bowiem lektura bardzo wciągająca, a przeczytanie
jej staje się niezwykłą satysfakcją. Polecam.
Katarzyna Jasiołek, Tkanina. Sztuka i
rzemiosło, wydawnictwo Marginesy, wydanie 2023, okładka usztywniana ze
skrzydełkami, stron 390.