Kurt Vonnegut, Suzanne McConnell, Zlituj się nad czytelnikiem. Zasady twórczego pisania.

 

Nie przeczytałam do końca żadnej powieści Kurta Vonneguta, ale interesuje mnie proces tworzenia. Nie wiedziałam jednak, czy ta książka jest w ogóle dla mnie. Zdaniem autorki Zlituj się nad czytelnikiem może przeczytać nawet ktoś, kto nigdy nie czytał prozy Vonneguta. Pisząc szczerze bałam się więc tej lektury, bo nie wiedziałam na co się tak właściwie decyduję. Spotkała mnie wielka niespodzianka, po przeczytaniu już zaledwie paru stron, anegdot związanych z pisarzem (m.in. cytowaną umowę z żoną Jane C. Vonnegut przed narodzinami ich pierwszego dziecka), byłam pewna, że przynajmniej dla mnie  będzie wspaniała lektura. Wydaje mi się zresztą, że książka jest w pełni użyteczną tylko dla kogoś, kto nie czytał jeszcze zbyt wiele powieści wspomnianego pisarza. Znający prozę Vonneguta mogą mieć wrażenie, że wszystko o czym jest ta lektura, zawarte jest w prozie pisarza.  

O napisanie tej książki Suzanne McConnell poprosiła fundacja Vonnegut Trust. Miało być 60% tekstów pisarza, a pozostałe 40 % zależało od pomysłu piszącej. Autorka poznała Kurta Vonneguta, gdy zaczęła uczęszczać na jego zajęcia z warsztatów pisarskich na Uniwersity of Iowa. Znajomość powoli przerodziła się w przyjaźń pielęgnowaną przez lata. Nigdy nie stracili ze sobą kontaktu. Suzanne McConnell wykorzystując własne doświadczenia, postanowiła zwrócić uwagę i zanalizować wszystkie te czynniki, które wpłynęły na rozwój pisarstwa Kurta Vonneguta i ukształtowało jego poglądy. Uprzedziła też czytelnika, że zamierzeniem jej było przywołanie tych wydarzeń z jego życia, w których dostrzegła źródło jego mądrości oraz pokazanie, czym jest tak naprawdę praca twórcza, podkreślenie procesu samodzielnego myślenia.

Autorka przedstawia wskazówki pisarskie Kurta Vonneguta, z których można wymienić: „znajdź temat, który cię obchodzi”; „nie skacz z tematu na temat”; „prostota języka”, „miej odwagę ciąć”, „brzmij po swojemu”, „mów, co chcesz powiedzieć”, „zlituj się nad czytelnikiem”. ​​Vonnegut był dość bezpośredni i zwięzły w swoich radach dla pisarzy. Właściwie wszystkie te zasady Suzanne McConnell pokrótce przedstawia w pierwszym rozdziale.

W pozycji przywoływane są wątki biograficzne z życia pisarza, proces powstawania książek, napisane przez niego listy, fragmenty powieści, artykułów, wykładów, wypowiedzi w programach telewizyjnych. Zlituj się nad czytelnikiem dogłębnie bada, w jaki sposób podejście Vonneguta do życia przekłada się na podejście do pisania i stworzone w powieściach fikcje. Książka nie jest jednak typowym podręcznikiem pisania. Jest to raczej poradnik pisania, z odrobiną dawką wspomnień dotyczących życia Vonneguta, ale także Suzanne McConnell. Takie połączenie jest dla niektórych czytelników głęboko satysfakcjonujące, a dla innych może wydawać się irytujące. Ja jestem w tym pierwszym gronie, ponieważ stanowiło to dla mnie pewnego rodzaju nowość.  Jest to wciągająca lektura i zastanawiam się nawet nad podjęciem kolejnej próby przeczytania czegoś  z beletrystyki Vonneguta. Książkę czyta się szybko, nie jest to bowiem tekst płynny, wiele w nim podziałów i odstępów między akapitami. Jest też baza ikonograficzna.

 

 

Kurt Vonnegut, Suzanne McConnell, Zlituj się nad czytelnikiem. Zasady twórczego pisania, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2023, tytuł oryg.: Pity the Reader. On Writing with Style, tłumaczenie: Tomasz Bieroń, okładka twarda z obwolutą, stron 512.