Eryk Ostrowski, Emily Brontë. Królestwo na wrzosowisku.

 

Eryk Ostrowski ponownie zaskoczył polskich czytelników pisząc biografię Emily Brontë, która ukazała się nakładem wydawnictwa MG. Warto przypomnieć, że jest autorem książek: Tajemnice wichrowych wzgórz. Prawdziwa historia Branwella i Charlotte Brontë oraz Charlotte Brontë i jej siostry śpiące. Tym razem główną bohaterką książki jest Emily. Jak autor przyznaje, było to trudne przedsięwzięcie, ponieważ Emily nie lubiła pisać listów i właściwie nie nawiązała żadnych relacji towarzyskich. Swoje myśli wyrażała w twórczości literackiej, przede wszystkim w poezji. Istnieje więc ubogi zasób dokumentów dotyczących Emily, co jest kontrastem na tle dobrze udokumentowanych biografii Charlotte, Branwella i Anne.

Biografia otwiera intrygujący rozdział zatytułowany „16 cali”. Otóż wkrótce czytelnik dowiaduje się, że tyle mierzyła szerokości (ok. 40,5 cm) trumna Emily, przy długości 5 stóp i 7 cali (ok. 1,70 cm). Mamy też wyobrażenie postaci Emily oraz ówczesnych pochówków.  W książce prezentowana jest sylwetka Emily od chwili jej urodzenia do śmierci. Fragmenty życia prywatnego autor odnajduje w twórczości całego rodzeństwa. Poddaje analizie poszczególne utwory, nawet te pisane w kątach domowych tylko dla przysłowiowej zabawy. W sekretny świat rodzeństwa wprowadzają: Opowieści Wyspiarzy, Dzień w Pałacu Parry’ego, Kroniki Gondalu, Notatki urodzinowe. Autor zwraca uwagę na warunki domowe, stosunki panujące między mieszkańcami, czas jaki przebywała Emily z innymi oraz charakteryzuje wpływ choroby i powrót do domu ze szkoły na jej naturę.

Eryk Ostrowski próbuje odtworzyć naturę psychologiczną Emily, stawia teorie, rozprawia się z utrwalonymi legendami, posiłkuje się fragmentami powstałym na przestrzeni lat artykułów dotyczących życia i twórczości Emily. Przytacza wspomnienia osób, które ją znały (np. Ellen Nussey), refleksje biografów (np. Ellis Chadwick, Winifred Gerin, Elizbeth Gaskell). Autor pragnie rozprawić się z niedomówieniami i przemilczeniami dotyczącymi autorki przypisywanych jej Wichrowych Wzgórz, choć już przecież wiadomo, że powieść napisał Branwell. Zwraca uwagę, że spośród szkiców pozostawionych przez rodzeństwo, w zasadzie tylko grafiki Emily są zawsze rozpoznawalne. Podobnie jak Branwell, Emily znała się też na muzyce. Autor przedstawia też więzi Emily z Anne, Charlotte i Branwellem i doszukuje się w jakim stopniu miały one wpływ na jej twórczość. Charakteryzuje jej półroczną pracę jako nauczycielki w Law Hill. Zwraca uwagę, że po powrocie na plebanię po wypowiedzeniu pracy, Emily skupiała się na pisaniu i obowiązkach domowych. Z kolei w latach 1841-1843 Emily wraz z Charlotte przebywały na pensji Pani Héger w Brukseli. Po śmierci ciotki Elizabath, do Brukseli wróciła już jednak tylko Charlotte.

Wyłania się z tej książki obraz wrażliwej kobiety, pedantycznej, pogodnej, urodzonej optymistki, która nie traciła głowy w nerwowych sytuacjach i która uwielbiała ptaki (miała gęsi: Adelajdę, Wiktorię i jastrzębia Nero, które ciotka Elizabeth usunęła z plebani, gdy Emily wyjechała do Brukseli). To również obraz kobiety, który skrywa sekret i który autor biografii powoli i świadomie odkrywa przed czytelnikiem. Zwraca uwagę, na podobieństwo rzeczywistych wydarzeń z tymi opisanymi w Wichrowych wzgórzach.  Co tak naprawdę więc kryło się za znajomością Emily z Robertem Heatonem z Pendan Hall? Odsyłam do biografii.

To kolejna książka Eryka Ostrowskiego, w którym mamy do czynienia ze "śledztwem" w sprawie literackiego pochodzenia twórczości Brontë, tym razem z naciskiem położonym na życie i twórczość Emily. Podjęcie tych tematów wydaje się niebezpieczne, bowiem łatwo jest popaść w obsesję na punkcie podobieństw, które są trywialne lub przypadkowe. Warto jednak poznawać różne strony widzenia teorii prezentowanych przez badaczy. Biografia jest nietuzinkowa, wciągająca i należy poświecić jej swój czas i uwagę. To bardzo ważna i bardzo dobra książka na polskim rynku.

Warto wspomnieć, że w książce znalazły się również dotąd nietłumaczone na język polski wiersze i proza Emily Brontë. POLECAM.

Eryk Ostrowski, Emily Brontë. Królestwo na wrzosowisku, wydawnictwo MG, wydanie 2022, przekłady: Dorota Tukaj, oprawa twarda, stron 594.