23 lutego 2025

J.R.R. Tolkien, Bitwa pod Maldon. Powrót Beorthtnotha.


Bitwa pod Maldon to historyczna bitwa, która miała miejsce 10 sierpnia 991 r. n.e. w rejonie Maldon nad rzeką Blackwater w Esseksie. Armia anglosaska pod dowództwem Ealdormana z Essexu Byrhtnotha, nie zdołała odeprzeć inwazji Wikingów pod wodzą Olafa Tryggvassona, późniejszego króla Norwegów. W bitwie zginął Byrhtnoth.

Utwór Powrót  Beorhtnotha, jest rodzajem fikcji historycznej inspirowanej wydarzeniami bitwy pod Maldon. Jest pisany wierszem. To rodzaj sztuki, bowiem mamy do czynienia z dialogiem między dwiema postaciami. Rozmowa toczy się po skończonej bitwie między poddanymi Beorhthnotha, którzy zostali wysłani, aby odzyskać ciało ich pana (lub to, co z niego zostało) w noc po bitwie. To pełen wyobraźni kontemplacyjny dialog.

Pierwotnie, wydarzenia pod Maldon zostały opowiedziane w zachowanym fragmencie staroangielskiego, anonimowego poematu heroicznego liczącego 325 wersów. Poemat wychwala niezwykłą odwagę Byrhtnotha, przywódcy pokonanych Anglosasów i opowiada o bohaterskiej śmierci jego zwolenników. To właśnie na podstawie tego poematu Tolkien napisał własne prozatorskie tłumaczenie, które umieszczone zostało po raz pierwszy właśnie w tym wydaniu. Znaleźć w nim można elementy rycerskości, odwagi, lojalności, wytrzymałości i siły oraz wojny. 

W książce znajdują się także eseje Tolkiena. Jeden dotyczy historycznej bitwy i pochodzeniu staroangielskiego poematu. Znaleźć w nim można szczegółową analizę dotyczącą form archaicznych, metrum, dźwięków, fonetyki. Drugi z kolei opowiada o tradycji wersyfikacji w języku staroangielskim ze szczególnym odwołaniem do Bitwy pod Maldon i jej aliteracji. 

Bardzo dobrze czyta się klarowne analizy i komentarze, a nawet przypisy, Petera Grybauskasa. Wydaje się że jedynym mankamentem jest brak dodania oryginalnego poematu Bitwy pod Maldon, co przyniosłoby korzyść odwołania się do rzeczywistego źródła pracy samego Tolkiena. Niektórzy mogliby porównać poemat do tłumaczenia stworzonego przez Tolkiena prozą. Niemniej to język staroangielski, więc nie wiem jakby to w ogóle brzmiało w tłumaczeniu polskim. Oczywiście polecam.


 J.R.R. Tolkien, Bitwa pod Maldon. Powrót Beorthtnotha, syna Beorhthelma. Tradycja wersyfikacji w języku staroangielskim, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2025, tytuł oryg.: The Battle of Maldon, pod red. Petera Grybauskasa, przekład Paulina Braiter, okładka twarda z obwolutą, stron 180. 

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz

Dziękuję bardzo za konstruktywne słowo pisane pozostawione na tym blogu. Nie zawsze mogę od razu odpowiedzieć, za co przepraszam.

Publikowane komentarze są prywatnymi opiniami użytkowników. Prowadząca bloga nie ponosi odpowiedzialności za treść opinii.