Umberto Eco, Cmentarz w Pradze.

Akcja powieści rozgrywa się w XIX wieku, a czytelnik ma możliwość wędrować między Paryżem, Turynem i Palermo. Zresztą elementów związanych z historią Francji i Włoch można znaleźć w powieści wiele. Oprócz tego mamy również wiele odniesień do masonów i działalności jezuitów. Głównym bohaterem powieści jest kapitan Simone Simonini, piemontczyk, urodzony z matki francuski, obsesyjny antysemita, wróg kobiet i religii, oszust i fałszerz gotowy pracować za pieniądze dla każdego acz wielbiciel dobrej kuchni. Właściwie jedyna wymyślona postać występująca wśród prawdziwych nazwisk. Żyje po to by jeść, pić i nienawidzić Żydów. Wychowany w takim przeświadczeniu był przez dziadka. To on według Umberto Eco miałby związek z powstaniem fałszywego dokumentu  - Protokołów mędrców Syjonu, będącego zapisem fikcyjnego spotkania rabinów na cmentarzu w Pradze i jednym z najsłynniejszych falsyfikatów w historii. Nasz bohater miałby dostarczyć go rosyjskiemu agentowi, jako dowód spisku Żydów przeciw chrześcijaństwu. Simonini to osoba ambitna, wulgarna, obrzydliwa, cyniczna. Jednym słowem szubrawiec. 

Powieść ma formę dziennika pisanego w latach 1897 -1898. Opowieści nawiązują jednak do przeszłości bohatera. Fabuła powieści jest wielce zawiła, skomplikowana, pełna różnorodnych zabiegów, dzięki którym można się łatwo pogubić, a język pełen dygresji. O ile orientowałam się w odniesieniach do historii, o tyle większy kłopot nastręczały mi nieco wspomnienia pozycji książkowych. Fikcja miesza się z rzeczywistością, a przede wszystkim wykorzystane zostały dokumenty i plagiaty do zaprezentowania przed czytelnikiem antyżydowskiej teorii spisku. To historia kłamstwa przyjmowanego za prawdę. Kolejnym zagmatwaniem jest pojawienie się drugiego autora pisanych pamiętników: księdza. Ma to związek z rozdwojeniem osobowości głównego bohatera.

Jest to książka ponura i smutna. Paryż przedstawiony w powieści jest złowrogi i ciemny, ale taki raczej jeszcze był w XIX wieku. Nie przepadam za tego rodzaju literaturą i takim językiem pełnym dwuznaczności i wulgarnych określeń, acz doceniam pięcioletni wkład pracy Autora nad powstaniem tej powieści. Książka jednak mnie ani nie wciągnęła, ani nie porwała. Pod koniec byłam wręcz umęczona poglądami Simoniniego. Jestem więc jednak rozczarowana.

Umberto Eco, Cmentarz w Pradze, Oficyna Literacka Noir sur Blanc, wydanie 2011, stron 602.

***

 prof. Janusz Tazbir - artykuł poświęcony Protokołom Mędrców Syjonu

Umberto Eco, O bibliotece.

Świat Książki

Książka jest zapisem wykładu wygłoszonego 10 marca 1981 roku, przy okazji dwudziestopięciolecia Biblioteki Miejskiej w Mediolanie, mieszczącej się w Palazzo Sormani.

Nie jest to książka bynajmniej o polskich bibliotekach. To książka o bibliotece idealnej. Eco tworzy bibliotekę doskonałą, opisując antybibliotekę:
Ø Katalogi powinny zawierać jak najwięcej działów;
Ø Tematy powinny być określone przez bibliotekarza;
Ø Sygnatury powinny być niemożliwe do przepisania;
Ø Czas między zamówieniem a dostarczeniem książki powinien być bardzo długi;
Ø Bibliotekarz winien uważać czytelnika za wroga;
Ø Dział informacji winien być nieosiągalny;
Ø Należy zniechęcać do wypożyczania;
Ø Wypożyczenia międzybiblioteczne winny być niemożliwe, a w każdym razie trwać całymi miesiącami;
Ø Godziny otwarcia powinny ściśle zgadzać się z godzinami pracy;
Ø Jeśli się uda – żadnych ubikacji;
Ø W sytuacji idealnej czytelnikowi nie powinno przysługiwać prawo wstępu do biblioteki.

Eco nawiązuje również do historii biblioteki oraz do swoich ulubionych - Sterling Library w Yale i biblioteki uniwersytetu w Toronto.

Autor podkreślił olbrzymią rolę wolnego dostępu do półek, która w Polsce jest rzadko spotykana w wielkich bibliotekach. Podkreśla rolę fotokopii, ale jednocześnie zauważa, że gdy czytelnik robi fiszki, to więcej zapamiętuje. Często ksero nie jest bowiem czytane. Eco uważa, że główną funkcją biblioteki ma być odkrywanie książek, o których istnieniu nic nie wiedzieliśmy, a które stają się dla nas ważne. Dlatego biblioteka stać się może przygodą.

strona domowa Umberto Eco