Norbert Elias, Mozart. Portret geniusza. Wielkie biografie. T. 7.

Nie jest to typowa biografia. Na książkę złożyły się dostępne maszynopisy i taśmy z nagraniami wykładów związane z próbą odpowiedzi na pytanie, w czym tak naprawdę tkwił geniusz Mozarta. Niemiecki socjolog Norbert Elias (1897-1990) koncentruje uwagę czytelnika jedynie na najistotniejszych epizodach z życia słynnego kompozytora. Elias nie zdążył już jednak uczestniczyć w opracowywaniu książki. Zaakceptował jednak propozycję wydawcy niemieckiego. Autor dokonuje analizy życia kompozytora biorąc pod uwagę podłoże społeczne, socjologiczne i psychologiczne. Wyróżnia najważniejsze wydarzenia w życiu Mozarta, które pozwoliły mu na rozwój talentu i były przyczyną powstania wielkich dziel muzycznych. Wpływ miało na to niewątpliwie decyzja o opuszczeniu Salzburga na rzecz Wiednia. Elias zastanawia się również, czy Mozart rzeczywiście był cudownym dzieckiem, w obliczu pracy ojca z synem od trzeciego roku życia. Podkreśla zresztą na ścisłą zależność syna od ojca mającego zdolności pedagogiczne i pokładającego w nim wielkie nadzieje na zyskanie intratnego nowego stanowiska. Z kolei mały Wolfgang chciał przypodobać się ojcu i zyskać jego aprobatę, co również wpłynęło, na jakość przyswajania nauki. Pisze o europejskich wojażach koncertującej rodziny. Zwraca uwagę na fekalne i oralne poczucie humoru Mozarta nawet w listach skierowanych do kobiet. Norbert Elias stara się wyjaśnić przyczyny niepowodzeń i często nagannego zachowania artysty. Autor dokonuje analizy stosunków społecznych w XVIII wieku, a zwłaszcza porównuje sytuację środowiska mieszczańskiego z jakiego wywodziła się rodzina Mozartów w zetknięciu się ze środowiskiem dworskim.

 

Nie ma tu żadnej chronologii, więc ten, kto nie zna, chociaż pobieżnie podstawowych danych z życia sławnego kompozytora, może się po prostu pogubić. Książka nie tworzy też logicznej całości. Dodano jednak przypisy wyjaśniające, a brak z kolei bibliografii. Mimo to, ze względu na lekki styl Autora, książkę czyta się szybko i z przyjemnością. W tekście przytoczone za to zostały fragmenty korespondencji zarówno Mozarta jak i jego bliskich, które mogą wzbudzać zainteresowanie. Elias stoi na stanowisku, że na Mozarta trzeba patrzeć nie tylko jako artystę, ale przede wszystkim jako zwykłego człowieka często zagubionego w dworskim świecie konwenansów i ludzi u których szukano opieki. Zachęcam do przeczytania.

Norbert Elias, Mozart. Portret geniusza. Wielkie biografie. T. 7, Wydawnictwo Naukowe PWN 2011, przeł. Bogdan Baran, oprawa twarda, stron 168.