Humphrey Carpenter, J. R. R. Tolkien. Biografia.

 

Mimo, że biografia po raz pierwszy została wydana w 1977 r., to ja po raz pierwszy ją przeczytałam. Nazywana jest „autoryzowaną biografią” J.R.R. Tolkiena (1892-1973), ponieważ autor uzyskał nieograniczony dostęp do wszystkich dokumentów Tolkiena i przeprowadził wywiady z jego przyjaciółmi i rodziną.

Biografia przedstawiła dokładną historię życia Tolkiena, z ukazaniem jego zalet i wad, cech charakterystycznych osobowości, przyzwyczajeń, zwykłych i niezwykłych zainteresowań. Autor prezentuje sylwetkę w taki sposób, który pozwala zrozumieć i docenić Tolkiena zarówno jako osobę, jak i autora. Pozornie zwyczajne życie jednego z oksfordzkich profesorów okazuje się być fascynujące, pełne inspiracji i kreatywności. Biograf pokazał na jakiej podstawie rodziła się wewnętrzna wyobraźnia Tolkiena. Połączone tu zostały dane historyczne, osobiste spostrzeżenia, cytaty z listów samego Tolkiena i jego przyjaciół oraz pozornie nieistotne szczegóły (jak dziecięca fascynacja walijskimi nazwami miejscowości, przyzwyczajenia do miejsc, pasja do poznawania języków, nawyki pisarskie, przejście na katolicyzm i głęboka wiara). Autor prezentuje zainteresowania Tolkiena językiem fińskim, etapy konstruowania zupełnie innego języka, budowanie światów elfów, opowieści i w końcu pracę nad książkami, które przyniosły mu największy rozgłos. Pokazane są również prawdopodobne przyczyny ciągłych wprowadzanych przez Tolkiena poprawek. W tym wszystkim poznajemy Tolkiena, który ma czas nie tylko na pracę na uczelni, spotkania w klubach dyskusyjnych, poranną Mszę Świętą, ale również zabawę i spacery z dziećmi, których ze związku z Edith na świat przyszła czwórka. W ten sposób stworzony został bogaty portret niepozornego człowieka.

Biografia napisana jest lekkim, przystępnym i wciągającym stylem. Czytelnik poznaje życie Tolkiena chronologicznie począwszy od historii jego rodziców, aż po jego śmierć we wrześniu 1973 r. Urodzony w styczniu 1892 r. w Republice Południowej Afryki, John Ronald Reuel Tolkien został zbyt wcześnie przez rodziców osierocony i wraz z bratem wychowywany przez przyjaciół matki. Studiował w Oxfordzie, służył podczas pierwszej wojny światowej, przeżył bitwę nad Sommą, w której stracił wielu najbliższych przyjaciół. Po wojnie powrócił do życia akademickiego, zdobył dobrą reputację jako uczony i nauczyciel akademicki i ostatecznie został profesorem języka angielskiego w Merton w Oksfordzie. Był także bliskim przyjacielem  C.S. Lewisa i innych pisarzy znanych jako Inklingowie. Carpenter jest zresztą autorem książki „Inklingowie. C.S.Lewis, J.R.R.Tolkien, Charles Williams i ich przyjaciele” (wydawnictwo Zysk i S-ka, wyd. 2000), którą obecnie bardzo trudno zdobyć w przyzwoitej cenie, wobec czego mam nadzieję, że zostanie ponownie wydana.

Książka poruszająca, napisana z polotem, biografia, ukazująca zrównoważony obraz człowieka pełnego pasji i nieoczywistych zainteresowań. To właściwie podstawowe źródło faktów i anegdot o życiu Tolkiena, który moim zdaniem był perfekcjonistą. Bardzo polecam.

 

 

Humphrey Carpenter, J. R. R. Tolkien. Biografia, wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2023, tytuł oryg.: J. R. R. Tolkien: A Biography (1977), przełożyła: Agnieszka Sylwanowicz „Evermind”, okładka twarda z obwolutą, stron 360.