Olivier Goldsmith, Pleban z Wakefieldu.

 

Pleban z Wakefieldu to powieść irlandzkiego pisarza Olivera Goldsmitha (1728–1774) napisana w latach 1761-1762 i opublikowana w 1766 r. Warto od razu zaznaczyć, że była to jedna z najpopularniejszych i najczęściej czytanych powieści XVIII w. wśród mieszkańców epoki wiktoriańskiej .

Zamożny pastor dr Karol Primrose (uroczo - Pierwiosnek) wiedzie idylliczne życie w wiejskiej parafii wraz z żoną, synem Jerzym, córkami Oliwią i Zofią oraz trójką innych dzieci. Jednak w dniu ślubu Jerzego z bogatą Arabelą Wilmot, wikariusz traci wszystkie swoje pieniądze z powodu pewnego bankructwa. Ślub zostaje więc odwołany przez roztropnego ojca Arabeli. Jerzy, który kształcił się w Oksfordzie i jest wystarczająco dorosły, zostaje wysłany do miasta. Reszta rodziny przenosi się do nowej, skromniejszej parafii leżącej na ziemi Squire Thornhill. Rodzina dość szybko dowiaduje się o wątpliwej reputacji nowego gospodarza, ale jednocześnie słyszy pochwały o dobroci kolejnego wywodzącego się z tej rodziny – sir Williama Thornhilla. Tymczasem biedny i ekscentryczny pan Burchell, którego spotykają w gospodzie, ratuje Zofię przed utonięciem. Zaczyna darzyć młodą kobietę uczuciem ku wątpliwościom ambitnej i próżnej jej matki. Z kolei Oliwia będzie pod urokiem niegodziwego Thornhill, co praktycznie doprowadzić może do jej zguby. Potem następuje seria przerażających zdarzeń: więzienie, pożar, porwanie, utrata dobytku, pojedynek. Wszystko jednak dobrze się skończy, dzięki temu, że na scenie znów pojawi się Pan Burchell.

Po przeczytaniu książki wiedziałam już dlaczego tak bardzo cieszyła się powodzeniem w erze wiktoriańskiej. Fabuła jest na przemian komiczna, absurdalna i sentymentalna. Zawiera opisy życia domowego i relacji panujących w kochającej się rodzinie. Pleban, który jest narratorem opowieści, to człowiek o łagodnym, wyrozumiałym charakterze, pełen dobroci, kochający mąż i ojciec sześciorga dzieci. Momentami jest uparty, ale chce żyć zgodnie z zasadami religijnymi. Rozpoczyna swoją opowieść, opisując czytelnikowi przyjemności życia na wsi, cechach jego rodziny i jego poglądach na temat monogamii. Oliwia i Zofia odzwierciedlają dobroduszną naturę ojca.

Niemało jest wtrąceń różnych gatunków literackich, takich jak wiersze, historie czy kazania, które poszerzają ograniczone spojrzenie pierwszoosobowego narratora i pełnią rolę baśni dydaktycznych. Powieść Goldsmitha jest wspominana m.in.: w Middlemarch George'a Eliota, Emmie Jane Austen, Opowieści o dwóch miastach Charlesa Dickensa, Frankenstein Mary Shelley, Profesor i Villette Charlotte Brontë, Małych kobietkach Louisy May Alcott oraz Cierpieniach młodego Wertera Johanna Wolfganga von Goethego. Warto znać klasykę.

 

Olivier Goldsmith, Pleban z Wakefieldu, wydawnictwo MG, wydanie 2023, tytuł oryg.: The Vicar of Wakefield, tłumaczenie: Hajota, oprawa twarda,  stron 224.