Janina Lesiak, Dobrawa pisze CV.

           Tym razem Janina Lesiak zabiera czytelnika w początek średniowiecza i czasy Mieszka I. Bohaterką jest bowiem Dobrawa (ok. 930-977), księżniczka czeska z dynastii Przemyślidów. Autorka na podstawie utrwalonych przez kronikarzy słów (Thietmara, biskupa merseburskiego i Galla Anonima) i przeprowadzonych badań przez historyków, próbuje odtworzyć fragmenty jej życia. 

Dobrawa była córką księcia czeskiego Bolesława I Srogiego, a siostrą Bolesława II Pobożnego i Mlady (po 935 - 9 kwietnia 994), która wystarała się w Rzymie o godność opatki zakonu benedyktynek i założenie klasztoru tej reguły przy kościele świętego Jerzego w Pradze. Jako zakonnica przybrała imię Maria. O dzieciństwie i młodości Dobrawy nie zachowały się żadne przekazy. Istniał pogląd (obalony w 1895 roku przez Oskara Balzera w „Genealogii Piastów”), że Dobrawa poślubiła Guntera z Merseburga, margrabiego miśnieńskiego, z którym rozstała się przed 965 rokiem – ich dzieckiem miał być Guncelin. Postacie występują również w powieści Janiny Lesiak, która próbuje odtworzyć owe wydarzenia w beletrystycznej formie. Kronikarz Thietmar nazwał Guncelina, syna Guntera, bratem Bolesława I Chrobrego, syna Dobrawy. Kronikarz Kosmas uważał Dobrawę za bezecną kobietę, która miała zdjąć z głowy zawój i założyć na powrót wianek.

Dobrawa wg Jana Matejki (1886)

W 965 roku Dobrawa, chrześcijanka, po zawarciu sojuszu polsko- czeskiego, została wydana za pogańskiego księcia. Kronikarz Kosmas pisał, że Dobrawa była wówczas już w podeszłym wieku. Badacze przyjmują jednak, że miała zaledwie dwadzieścia kilka lat, a niektórzy przypuszczają, że mogła być nawet w okolicy trzydziestki. Niektóre źródła przypisują Dobrawie rolę w nawróceniu Mieszka I na chrześcijaństwo. Dziś widzi się jedynie względy polityczne. Thietmar z Merseburga, który urodził się w 975 roku, pisał, że Dobrawa namawiała męża starając się zdobyć wpływ na niego nawet za cenę łamania postów. Z kolei w Kronice Galla Anonima powstałej w XII wieku, znaleźć można, że Dobrawa przybyła do Polski, ale nie pierwej podzieliła z nim łoże małżeńskie, aż wyrzekł się błędów pogaństwa. Choć z drugiej strony księżniczka czeska miała współżyć z Mieszkiem jeszcze przed ślubem za zgodą spowiednika. Janina Lesiak również zwraca uwagę na to w powieści. Odnosi się także do tego, że być może Dobrawa lękała się związanego z zawarciem małżeństwa obrzędu pokładzin. Małżonek po pierwszym stosunku prezentował zebranym zakrwawione prześcieradło. Nie traktowano jednak wówczas tego, jako sprawdzian dotyczący posiadania lub braku cnoty. Wierzono, że krew jest znakiem od bogów, którzy zaakceptować mieli małżeństwo, toteż akt ten często łączony był z brutalnością. Z drugiej strony Mieszko znając przeszłość Dobrawy, być może wiedział, że nie była dziewicą i czekał kilka miesięcy. Faktem jest, że Bolesław Chrobry przyszedł na świat dopiero w 967 roku. 

O małżeństwie Dobrawy i Mieszka oraz przyjęciu chrztu znaleźć można informacje między innymi w źródłach: Kronika Wincentego Kadłubka, Kronika polska (polsko- śląska), Kronika książąt polskich, Kronika wielkopolska, Kronika Mierzwy, Kronika Jana Długosza oraz zapiskach rocznikarskich. Datacja oraz interpretacja kronikarska podlega skutecznie od lat dyskusjom o charakterze historiograficznym. Przyjmuje się kolejność wydarzeń: sojusz z Czechami, przybycie w 965 Dobrawy, małżeństwo Mieszka i Dobrawy, chrzest w 966.

Dobrawa wg Jana Matejki (1890)

Dobrawa zmarła w 977 roku, być może na jakąś chorobę, tak jak to ukazuje autorka powieści. Janina Lesiak nie zapomina również opowiedzieć o kolejnej (od ok. 980) żonie Mieszka – Odzie, córce margrabiego Marchii Północnej Dytryka. Po śmierci Dobrawy doszło do zerwania stosunków z Czechami. 

Janina Lesiak wiernie odtwarza losy Dobrawy. Postanawia ukazać jej prawdopodobne stosunki z margrabią (być może tak było, kto wie?) I jej wewnętrzne odczucia. Opisy są plastyczne, a podział treści nawiązuje do poprzednich powieści według schematu: było, jest, będzie. Powieść napisana jest szlachetnym, eleganckim i subtelnym stylem. Znaleźć tu można znakomicie odtworzenie ówczesnego życia codziennego, jadła, ubiorów i zachowań. Dobrawa pisze CV to książka, która z pewnością zasługuje na uwagę.

Janina Lesiak, Dobrawa pisze CV, wydawnictwo MG, wydanie 2017, oprawa twarda, stron 198.

* Wspomnienie o Cecylii, smutnej królowej
** Miłosna kareta Anny J.