Charlotte Brontë, Sekret.

Nakładem wydawnictwa mg ukazał się nowy tom skupiający opowiadania autorstwa Charlotte Brontë. Tym razem są stanowią one fragment cyklu juweniliów[1] o królestwie Angrii, mieście Verdopolis (Szklanym Mieście) w Afryce. To świat wymyślony przez rodzeństwo Brontë: Charlotte i jej brata Branwella. Książka zawiera opowiadania Sekret i Lilly Hart, które pochodzą z rękopisu z 1833 roku, opublikowanego w roku 1908. Znajdują się w nim także Albion i Marina z roku 1830, Ślub z roku 1832 i Spojrzenie w album z roku 1834. Cechą charakterystyczną tych opowiadań są elementy zaczerpnięte z gotyckich romansów, nadprzyrodzone wydarzenia oraz wzniosłe poematy. Charlotte nie dba o kolejność wydarzeń  w opowiadaniach, często też przedstawia tych samych bohaterów w różnych konfiguracjach. 

Opowiadania zostały stworzone w młodzieńczym okresie rodzeństwa Brontë. Kraina mimo, że fantastyczna, podobna do baśni, miała bohaterów z krwi i kości, powołanych do istnienia na wzór ówczesnych Brytyjczyków. Mamy tu więc domy takie same jak istniały wówczas w Anglii, salony, pałace, kluby, hotele, pensjonaty. Bohaterowie mają do dyspozycji takie same pojazdy, poruszają się po znajomych ulicach. Krainę zamieszkują władcy, książęta, markizowie, lady, wojskowi, guwernantki, przestępcy i oszuści. Przede wszystkim jednak główną rolę odgrywają tu heroiny i związane z ich życiem skrywane tajemnice. Mamy tu do czynienia również ze zjawiskami nadprzyrodzonymi: duchy zmarłych przychodzą, aby przekazać wiadomość. Dla podkreślenia atmosfery grozy również pogoda zostaje dostosowana do aury opowiadania czy też danego wydarzenia (wiatr huczy, przeraźliwie wieje, deszcz pada ze zdwojoną siłą) oraz krajobraz (zapuszczony dom, ciemne ulice, dom odseparowany od ludzi).

Sekret to opowieść o tajemnicy skrywanej przez żonę markiza Douro Arthura Wellesleya. Pewnego dnia Arthur towarzysząc  bratowej u jubilera, spotyka tam dawną guwernantkę swojej żony. Wieczorem jeszcze raz prosi markizę, aby ta opowiedziała mu, jaka nieprawidłowa zażyłość połączyła ją z jej dawną nauczycielką. Markiza mimo nacisków i ostrzeżeń odmawia posłuszeństwa mężowi. Jej skrywany sekret powrócił i nocą stara się stawić mi czoła. Mierzy się między innymi z milordem Ellringtonem.

Lilly Hart wraz z matką udzielają pomocy rannemu mężczyźnie. Przy okazji poznają przyjaciela nieznajomego, oficera w Wielkiej Armii Verdopolis. Na jego prośbę zajmują się panem Seymourem do czasu jego wyzdrowienia. W tym czasie Lilly i pan Seymour zaczyna łączyć silne uczucie, wkrótce jednak gość opuszcza przyjazny dom. Mija rok, a Lilly Hart znajduje się w godnej pożałowania sytuacji. Czuje się bezbronna, oszukana przez ukochanego i opuszczona. A to dla niej nie koniec niespodzianek, jakie niesie jej los.

W kolejnym opowiadaniu poznajemy dzieje miłości Albiona, markiza Tagus i córki lekarza - Mariny. Ojciec markiza godzi się na związek syna z biedną dziewczyną, ale dopiero po upływie kilku lat. Namawia syna na wyjazd z Anglii do Afryki. Nie jest to jednak krótki pobyt, a tęsknota do Mariny młodego markiza jest oczywista. Albion niepokoi się o ukochaną tym bardziej, gdy widzi zjawę podobną do Mariny.

W opowiadaniu Ślub wskazany jest rok 1883. Ponownie czytelnik poznaje perypetie markiza Douro, jego miłości do Marian Hume i zazdrości  lady Zenobii Ellrington. W opowiadaniu Spojrzenie w album z obrazkami mamy do czynienia ze zjawą, miłością Douro do Marian i jej śmierci.

Opowiadania pisane są w sposób patetyczny i teatralny. Dialogi przypominają recytowane kwestie, a wykreowane sytuacje cechuje sztywność, konwencjonalność i wielki patos. A mimo to czyta się je z wielką przyjemnością. To miłe uczucie poznać wczesne utwory jednej ze swoich ulubionych dziewiętnastowiecznych pisarek. 

Charlotte Brontë z biegiem lat uzależniła się od losów nieistniejącej krainy. Eryk Ostrowski w biografii poświęconej autorce i jej siostrom, zauważa, że doprowadziło ją to na skraj psychicznego, a potem także fizycznego wyczerpania. Angria zaczęła ją przerastać i dominować w jej prawdziwym życiu. W 1839 roku podejmuje decyzję o pożegnaniu z krainą Angrii i gotowa jest podjąć nowe literackie wyzwania.

---

[1] Juwenilia (łacińskie iuvenalis - młodzieńczy) - młodzieńcze dzieła twórcy.

 

Charlotte Bronte, Sekret, wydawnictwo MG, wydanie 2015, przekład: Paulina Braiter, okładka twarda, stron 176.