Tove Jansson, Wiadomość.

Nakładem wydawnictwa Marginesy ukazała się książka zawierająca opowiadania autorstwa Tove Jansson. Niektóre utwory powstały na zamówienie wydawcy, gdy autorka była już chora i miała 84 lata. Zmarła niespełna dwa lata później. Wraz z nowymi nowelami w tomiku powrócono do tych publikowanych od roku 1971. Pięć utworów jest znanych polskiemu czytelnikowi z książki Podróż z małym bagażem, o której pisałam parę lat temu.

Wiadomość ukazała się w roku 1998 i składa się w pewien sposób na pisemny autoportret Tove Jansson. Znaleźć tu bowiem można osobiste przemyślenia i prywatne nawiązania do wydarzen i znanych jej osób. W opowiadaniu Moi kochani wujowie wspomina o dość osobliwych wujach i więziach między nimi. W Listach do Konikovej, opowiadania powstałego na bazie prawdziwych listów Tove Jansson do Evy Konikoff, znajdujemy swoisty manifest. Nigdy nie porzucaj podstawowej idei, powiedział, to jedyne, co jest naprawdę niebezpieczne. Nie idź pod prąd swojej natury.[1] […] … nie wierzę w sztukę tendencyjną, wierzę w l’art. pour l’art[2] i to wystarczy![3] W tytułowej Wiadomości czytelnik odnajdzie fragmenty listów pisanych do autorki z różnych powodów, o różnym natężeniu ważności i szacunku do adresatki, zarówno od osób prywatnych jak i przedstawicieli firm. 

Opowiadania są na wskroś skandynawskie. To tereny Finlandii są głównym spectrum ich fabuł. Znaleźć w nich także można klimat nacechowany spokojem, ciszą, krajobrazem morskich nabrzeży, przestrzeni wypełnionej wiatrem, widokami łodzi, latarni, wysp i spienionych fal... Bohaterami opowiadań są w większości ludzie w mniejszym bądź większym stopniu powiązani ze sztuką: malarze, rzeźbiarze, graficy. Mowa jest o seriografii, fotografii, ornamentach, abstrakcji, ilustracjach, portretach ... Czarno – białe to opowiadanie dedykowane amerykańskiemu rysownikowi Edwardowi Gorey’owi (1925-2000), w którym bohater zmaga się z zadaniem stworzenia ilustracji do opowiadań nacechowanych strachem. Rysownik opowiada o komiksie drukowanym od lat w jednej z gazet, którego nie mógł rysować ktokolwiek. Mowa jest o wystawach i eksponatach.  Tytułowa Sztuka w naturze to wystawa, którą pilnuje stary Stróż. W Historii miłosnej poznajemy malarza, którego zafascynowała figuratywna rzeźba w jednej z salek weneckiego biennale.

To tomik opowiadań niezwykły, acz powściągliwy w wyrażaniu emocji. Brak tu spontaniczności, za to czytelnik znajdzie głębokie przemyślenia i spokój. Dobrze wiedzieć, że twórczość Tove Jansson nie ogranicza się tylko do Muminków. Była pisarką, malarką, ilustratorką i rysowniczką komiksów.

---

[1] T.Jansson, Listy do Konikovej [w:] Wiadomość, Warszawa 2015, s. 30. 
[2] L’art pour l’art – sztuka dla sztuki, sztuka jest celem sama w sobie. 

[3] Tamże, s. 38.

 

Tove Jansson, Wiadomość, wydawnictwo Marginesy, wydanie 2015, przełożyły: Teresa Chłapowska, Justyna Czechowska, oprawa miękka ze skrzydełkami, stron 320.


Boel Westin, Tove Jansson. Mama Muminków.