Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz.

Nie mogło być inaczej. Po lekturze książki Dziedziczki Soplicowa Joanny Puchalskiej byłam już pozytywnie nastawiona i skorzystałam z okazji, że dotarł do mnie egzemplarz Pana Tadeusza Adama Mickiewicza, który ukazał się nakładem wydawnictwa MG. Nie, nie mam tu zamiaru pisać żadnych andronów, że w jeden w wieczór połknęłam około 500 stron poematu. Nie mogłam się jednak oprzeć temu, aby nie poczytać choć fragmenty, szczególnie te dotyczące Soplicowa. Epopeję czytałam w całości niegdyś, choć za pierwszym razem, jeszcze w szkole średniej nie udało się. To była jedyna lektura na jakiej utknęłam. Pamiętam, że była to jedenasta księga. Cóż, młodzieńczy błąd nadrobiłam dopiero po latach. 

Zosia kładnie pończoszki białe, ażurowe,
I trzewiki warszawskie białe, atłasowe.

Księga V

Rzecz jasna nie będę pisać Wam o fabule, języku, powstałych ekranizacjach i przedstawieniach teatralnych. Każdy, tak mi się przynajmniej wydaje, orientuje się w tych sferach tematycznych. Jest jednak jedna rzecz na którą chciałabym zwrócić uwagę. Otóż, w tym wydaniu Pana Tadeusza, jaki otrzymałam, wykorzystane zostały ilustracje Michała Elwiro Andriolliego (1836 -1893). Edycja została bowiem oparta na wydaniu przygotowanym według rękopisu i pierwszych dwu wydań opracowanym przez zespół naukowy kierowany przez profesora Konrada Górskiego dla Zakładu Naukowego im. Ossolińskich we Wrocławiu.

leżały dwururki,
I sztućce na podłodze, dalej sztentle, kurki
I narzędzia ślusarskie, którymi rynsztunki
Poprawiano...
...Woźny
Dobywa pozew, czyta głośno oświadczenie.

Księga VI

Michał Elwiro Andriolli urodzony w Wilnie, uczestnik Powstania Styczniowego, a w latach 1866-1871 zesłany do Wiatki, był jednym z najbardziej znanych ilustratorów III połowy XIX wieku. Stworzył ilustracje między innymi do takich utworów jak: Ludwika Niemojewskiego Obrazki z Syberii (1875), Henryka Rzewuskiego Pamiątki starego szlachcica litewskiego (1884), Augusta Jeske Elementarz, ABC czyli nauka czytania i pisania (1872), Elizy Orzeszkowej: Meir Ezofowicz (1878) i Niziny (1885), Józefa Ignacego Kraszewskiego: Stara Baśń (1879), Witolorauda (1879), Kunigas (1881), Dwa światy (1881), Chata za wsią (1881), Bajeczki (1882); Charles’a Gounod Faust (1882); Juliusza Słowackiego: Lilia Weneda (1883), Balladyna. Oprocz tego, że zilustrował wydanie Pana Tadeusza, przygotował również grafikę do Konrada Wallenroda, sonetów, utworów zebranych w tomie Ballady i romanse.

Godzinę trwały tajemne rozmowy,
Aż je przerwał kapitan Ryków tymi słowy,
Rzucając na stół kiesę ciężką dukatami:
"Państwo Lachy, ot słowo! Co po waszej zgubie?
Ja człek poczciwy, ja was, państwo Lachy, lubię!"

Księga X

Pan Tadeusz z ilustracjami Andriolliego został wydany w 1881 roku we Lwowie nakładem Księgarni F.H. Richtera (Altenburg). Większość drzeworytów wykonał dla Andriolliego Andrzej Zajkowski. Andriolli pracował nad ilustracjami od 1879 roku i sporządził około 60 rysunków, w tym 24 ilustracje całostronicowe. Ilustrowane wydanie Pana Tadeusza pojawiło się najpierw w formie oddzielnych zeszytów, a potem pięknie oprawionego albumu. Krytycy wyrażali różne opinie na temat prac Andriollego. Zarzucano między innymi brak prostoty i prawdy, manieryzm, teatralne gesty, zachwiane proporcje, a nawet brak ironii i humoru w kreślonych postaciach. Mimo to, czytelnikom jego rysunki od razu przypadły do gustu i bardzo się spodobały. 

...Wśród pączków barwistego maku
Stał ułan jak słonecznik, w błyszczącym kołpaku,
Strojnym blachą złocistą i piórem koguta;
Przy nim dziewczę, w zielonej sukience jak ruta.

Księga XI

W bardzo dobry sposób Andriolli zinterpretował i zobrazował treść utworu Adama Mickiewicza. Pewna powtarzalność i schematyczność jest prawie niezauważalna. Poemat zyskał kunsztowne plastyczne opracowanie. Andriolli poważnie potraktował poemat i odczytał go jako utwór bardzo patetyczny i pełen heroizmu. Dokonał też interpretacji romantycznego dzieła zgodnie z oczekiwaniami odbiorców. Kładł nacisk na fabułę i śmiało sięgał po sceny zbiorowe. Troszczył się również o realia epoki i zgodność z poematem. Rzeczywistość zachowana w jego pracach już nie istnieje. Warto wiec poznać bliżej jego prace.

Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, wydawnictwo MG, wydanie 2014, ilustracje - Michał Elwiro Andriolli, oprawa twarda, stron 496.