Zbigniew Sudolski, Kobiety w życiu Zygmunta Krasińskiego (studium psychologiczno - obyczajowe).

W minionym tygodniu korzystając z cudnej i słonecznej pogody ponownie zawitaliśmy do opinogórskiego parku. Jak ktoś lubi ciszę i spokój to jak najbardziej powinien przybyć w te strony w dni powszednie i spędzić tu popołudnie. W sobotę i niedzielę ludzi jest masa i specjalnie się temu nie dziwię, bo ośrodek rozwija się z roku na rok i cieszy się coraz większą popularnością nie tylko wśród mieszkańców najbliższych okolic. Korzystając z okazji w muzealnym sklepiku zakupiłam książkę profesora Zbigniewa Sudolskiego poświęconą kobietom w życiu Zygmunta Krasińskiego.

To studium psychologiczno – obyczajowe, które z pewnością zainteresuje niejednego czytelnika. Odrzuca ono bowiem wszelkie tendencje hagiograficzne fałszujące prawdę, idealizację postaci i umożliwia obserwację czynów poety z perspektywy historyczno - obyczajowo - kulturalnej. Autor w głównej mierze opiera się na zachowanej korespondencji oraz dwóch pracach z końca XIX wieku: Piotra Chmielowskiego: Kobiety Mickiewicza, Słowackiego i Krasińskiego. Studium literackie oraz Ferdynanda Hoesicka: Miłość w życiu Zygmunta Krasińskiego. Studium biograficzne, do których podchodzi w sposób krytyczny.

Henrietta Ewa Ankwiczówna wg rysunku z epoki

Zbigniew Sudolski przedstawia kobiety czasów dzieciństwa Zygmunta Krasińskiego: matkę Marię Urszulę z Radziwiłłów Krasińską, która zmarła na gruźlicę w roku 1822 w wieku zaledwie 43 lat; bonę Helenę baronową de La Haye oraz Katarzynę z Boglerów Rozpendowską, która była „towarzyszką życia” matki poety. Ciekawa jednak część rozpoczyna się z chwilą analizy pierwszych miłości Zygmunta Krasińskiego. Poeta miał wielką słabość do kobiet starszych i urzekających niezwykłą urodą. Platoniczna miłość a potem przyjaźń łączyła go z kuzynką Amelią z Bronikowskich Załuską, której Zygmunt niejednokrotnie wyznawał braterską miłość w listach. To z jej woli została wykonana kamienna ławeczka zachowana do dziś w opinogórskim parku z napisem: Niech pamięć moja zawsze ci będzie miła. W 1829 roku Zygmunt poznaje w Genewie Angielkę Henriettę Willan, córkę zamożnego kupca. Zaledwie w kilka miesięcy zrodziła się wyimaginowana i uduchowiona, ale jednak nadal platoniczna miłość. Zygmunt od początku jednak zaznaczył, że nigdy nie będzie mężem Henrietty. Oczywiście chodziło o różnice stanowe i spełnienie roli wyznaczonej mu przez ród. Warto zaznaczyć, że zawsze pilnował go ojciec gen. Wincenty Krasiński, który niejednokrotnie ingerował w życie osobiste poety. Platoniczny związek trwa do lutego 1832 roku, w niespełna rok później Henrietta była już mężatką. 

Delfina Potocka, l.30. XIX w.

Ciekawym przypadkiem jest panna Henrietta Ewa Ankwiczówna i jej hrabiowska rodzina polująca na Krasińskiego, jako zięcia. Ankiewiczowie chcąc zrealizować swoje matrymonialne plany odrzucili starania o rękę córki nawet Adama Mickiewicza. Usidlenie hrabiego oczywiście nie powiodło się. Prawdziwy i namiętny romans połączył 22-letniego Zygmunta z Joanną z Morzkowskich Bóbr – Piotrowicką, starszą od niego, o co najmniej 5 lat. To z nią spędza upojne noce, obiecuje nazywać ją „Marią” i jej dedykować przyszłe utwory, acz z upływem lat zmienność nastroju kochanki zaczyna romantycznego poetę zwyczajnie nużyć. General Krasiński bojąc się reperkusji tej znajomości, niejednokrotnie ucina finansowy dopływ gotówki jedynakowi, ostrzega, żąda powrotu syna do kraju, snuje plany ożenku, w końcu stanowczo żąda od syna przyrzeczenia, że nigdy już nie napisze do pani Joanny, a gdy to nie skutkuje wyrusza do Krzemieńca i stara się wymóc to samo na Bobrowej. Koniec trwającego cztery lata romansu przychodzi, gdy 24 grudnia 1838 roku w Neapolu Zygmunt Krasiński poznaje Delfinę z Komarów Potocką.

Zygmunt Krasiński we fraku ślubnym, 1843

Warto zaznaczyć, że w pani Bobrowej zakochać się miał Juliusz Słowacki. W międzyczasie Zygmunt przymuszony przez ojca spotyka się, co i raz z rodziną Branickich. Panna Elżbieta Branicka młodsza od Zygmunta o 8 lat, sprzyjała poecie, oczarowana była jego intelektem, odmiennością i tajemniczością. Cóż z tego, gdy ten absolutnie w niej nic nie widział, uważał za nudną, pannę nie wzbudzającą namiętności, a na swój ślub w Dreźnie szedł jak na ścięcie. Z kolei podczas podróży poślubnej świeżo poślubieni małżonkowie jechali w osobnych powozach. Co więcej nawet po ślubie z Elizą, nadal spotykał się z Delfiną, pisał tkliwe listy, przesyłał prezenty, doprowadził do wspólnego wyjazdu rodziny z Delfiną! Cóż z tego Zygmunta był za egoista! Eliza z kolei moim zdaniem to anioł w ludzkim ciele, pełna dobroci, łagodna, z godnością znosiła liczne mężowskie upokorzenia i towarzyskie plotki. Zygmunta nie cieszyło ani małżeństwo ani pojawiające się na świecie dzieci. Dopiero pod koniec życia Zygmunt odnalazł w swojej żonie ideał kobiecy. 11 lutego 1859 roku złożył Jerzemu Lubomirskiemu deklarację: 

Głupi, zmarnowałem życia połowę, najlepszą straciłem, zużyłem siły, duszę i zdrowie na to, by fałsz, próżność i pychę znaleźć tam, gdzie widziałem anioła, a miałem tego własnego przy sobie i pod bokiem moim i zapoznałem go, aż naroście odkryć go musiałem!!! 

Tak jest Jerzy, i takim aniołem jest Eliza”[1]

Eliza z Branickich Krasińska, 1857 by Franz Xaver Wintelhalter

Kobiety w życiu Zygmunta Krasińskiego Zbigniewa Sudolskiego to wspaniała, napisana barwnym językiem i oparta na licznych fragmentach listów, opowieść o uczuciach targanych Zygmuntem Krasińskim, jego zepsuciu, niekiedy próżności, egoizmie, okrucieństwie w stosunku do własnej żony, znieczulicy. To również charakterystyka ówcześnie panujących konwenansów i obyczajów, która nakreśla arystokratyczny świat przyjęć, bali, podróży, romansów, aranżowanych i w większości nieszczęśliwych małżeństw. Do tekstu dodano również dodatkowe strony z ilustracjami.

Spoglądam na portret urodziwej Elizy Branickiej pędzla F.X. Wintelhaltera i nie mogę za grosz zrozumieć postępowanie Zygmunta. Ileż ta kobieta musiała przez niego wycierpieć…

---

[1] Cyt za: Z. Sudolski, Kobiety w życiu Zygmunta Krasińskiego, Opinogóra 2006, s. 146.

 

Zbigniew Sudolski, Kobiety w życiu Zygmunta Krasińskiego (studium psychologiczno - obyczajowe), wydane przez Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, wydanie 2006, okładka miękka ze skrzydełkami, stron 151 + ilustracje.


Opinogóra, 15.05.2013r.

widok na ptaszarnię od strony pałacyku

widok na dworek od strony pałacyku

front dworku, w oddali pomnik Z. Krasińskiego

tył dworku

zejście od strony dworku i pomnika Z.  Krasińskiego do Domku Ogrodnika (obecnie Gościniec Ogrodnika)

Oficyna

po prawej stronie od oficyny, kamienny stół i "fotel Cieszkowskiego"

19.05.2013, w oddali można dojrzeć głowicę zameczku; widok od strony Opinogóry - Koloni

Zainteresowanych odsyłam też do zdjęć prezentowanych w 2012 roku