Bolesław A. Uryn, W świecie jurt i szamanów.

Bolesław Uryn zna Mongolię niemal od podszewki, bowiem to tam odbywa podróże od niemal 17 lat. Na skrzydełku okładki książki dowiedzieć się też można, że Autor książki oprócz tego, że jest podróżnikiem i pisarzem, jest również doktorem nauk humanistycznych, niezależnym reporterem i fotografikiem. Swoje wyprawy określa jako survival z „ludzką twarzą”. Mój survival to szkoła życia, kuźnia charakteru i wspaniałe przygody w egzotycznej, dzikiej, odludnej scenerii. Interesuje mnie nie tylko kraj, zwierzęta i przyroda, dotarcie do zaplanowanego celu i fotografowanie, lecz także mieszkańcy, ich kultura, religia, obyczaje, kuchnia, historia[1]. Autor podkreśla, że zawsze też poszukuje ślady Polaków i zawsze też manifestuje swoje pochodzenie nie zapominając o biało- czerwonej fladze wywieszonej w obozie czy orzełku naszytym na ubrania. 
 

Bolesław Uryn zabiera nas do Mongolii, kraj pięć razy większy od polski, a zamieszkały jedynie przez 800 tysięcy ludzi, gdzie z wysokości 10 kilometrów dzięki przejrzystości powietrza i obecności bezchmurnego nieba, widać ziemię dokładnie aż po horyzont, a dobowe wahania temperatury sięgają nawet 40 stopni C. Autor zapewnia, że Mongolia pachnie piołunem, rumiankiem, turzycą, karaganą i wieloma innymi ziołami. Zapach mongolskiego stepu jest szczególnie intensywny od wiosny do jesieni, a tajga fascynuje zapachem modrzewi. Dodać do tego zapach unoszący się wokół jurt: palonego drewna i suszonych odchodów zwierzęcych, baraniny. Pamiętać również trzeba, że w jurtach nie ma łazienek, a ich mieszkańcy nie używają dezodorantów. Autor odwiedza również Ułan-Bator i zaznacza, że cywilizacja kończy się właściwie na centrum miasta. Nadal brakuje linii kolejowych i autobusowych, a co za tym idzie znaków drogowych i tablic informacyjnych. Najciekawsze szlaki prowadzą przez step, góry i pustynie. 

Bolesław Uryn wnikliwie opowiada o odwiedzanych przez lata rejonach Mongolii, zasobnych rzekach, hodowlanych zwierzętach i sposobie życia koczowników. Interesujące z mojej perspektywy wydaje się postrzeganie roli tamtejszych kobiet, której jurtowe obowiązki sprowadzają się do wypasu drobnych i młodych zwierząt, dojenia, zbierania wełny owiec i puchu kóz, opieka nad dziećmi, gotowanie dla rodziny i dbanie o dom, przygotowywanie wyrobów z mleka, masła, suszenie mięsa, zbieranie nawozu opałowego, noszenie wody, szycie odzieży, rozbieranie i stawianie jurty, przyjmowanie porodów zwierząt. Najczęściej żeni się młodego chłopca z kobietą starsza od niego, a dziewczynki rozpoczynają życie płciowe przed 15. rokiem życia. Z kolei mężczyzna ma wiele czasu wolnego, z którego korzysta, a jego praca jest raczej sezonowa. Kobieta żyjąca w Mongolii nie ma więc lekko. Przy okazji dowiedzieć się można o funkcjach jurty i życiu codziennym jej mieszkańców, choć wątków związanych ze współczesnym życiem jest tu jednak niewiele. 

Z drugiej strony czytelnik dowie się z opowieści Autora nieco więcej o historii Mongolii i jej mieszkańców. Przedstawia największych koczowniczych wojowników, technikę wojenną, ale również zwraca uwagę na sprawę polską w historii Mongolii. Wiele jest wiadomości na temat obyczajów, kultury, przyrody, religii. Wydaje się jednak, że jest to klasyczna książka podróżnicza, w której opowieści Autora wzbogacone są bogatym zbiorem fotografii, dokumentujących mongolski krajobraz, historię i kulturę.  

W książce można wyróżnić jakby dwie relacje autora. Jedna grupa to te powstałe na gruncie własnych zapisków i koncentrujące się na wrażeniach i emocjach z podróży, natomiast na drugą grupę składają się suche wiadomości przytaczane w tonie bardziej encyklopedycznym i spełniającą funkcję edukacyjną. Nie umniejsza to jednak wartości książki. Obie warstwy składają się, bowiem na fascynującą opowieść o nieznanej nam bliżej Mongolii.

---

[1] B.A.Uryn, W świecie jurt i szamanów, Warszawa 2013, s. 7.

 


Bolesław A. Uryn, W świecie jurt i szamanów, wydawnictwo MUZA, styczeń 2013, oprawa miękka ze skrzydełkami, stron 336.