Iwona Luba, Berlin. Szalone lata dwudzieste, nocne życie i sztuka.

Po świetnej lekturze traktującej o Paryżu czasów belle epoque autorstwa Małgorzaty Gutowskiej – Adamczyk i Marty Orzeszyny, nakładem wydawnictwa PWN ukazała się w tej samej szacie graficznej książka Iwony Luby, opowiadająca o Berlinie lat 20. XX wieku. To kolejna znakomita pozycja, jaka ukazała się w nowej serii, opowiadająca o mieście artystów, noblistów, szalonym nocnym życiu i rozpuście. Mam nadzieję, że niedługo przyjdzie czas na kolejne stolice.
 

Iwona Luba tak jak jej poprzedniczki, potrafiła znakomicie wprowadzić czytelników w analizowaną epokę. Konkretnie i z podkreśleniem najważniejszych faktów nakreśla historię Berlina w omawianym czasie. Miasto w latach 20. XX wieku zyskało miano jednej z największych i najnowocześniejszych światowych metropolii. To tu 9 listopada 1918 roku proklamowana została Republika Weimarska, odbywały się manifestacje, strajki, a na przestrzeni lat miasto zmieniało swój wygląd. Berlin stal się wielki, nowoczesnym molochem, w którym szybko zaistniały i stały się masowo dostępne wszelkie nowinki technologiczne. Wznoszono nowe budynki użyteczności publicznej, siedziby dla biur, szybko rozwijało się budownictwo mieszkaniowe. W ciągu pięciu lat wybudowano 135 tysięcy mieszkań głownie według zasad funkcjonalizmu w architekturze.  Do najsłynniejszych architektów Berlina tego czasu należeli: Bruno Julius Florian Taut, Walter Gropius, Hans Poelzig, Erich Mendelsohn. Berlin stał się także oparciem dla międzynarodowych agencji prasowych i fotograficznych. 

Berlin to również miasto, w którym życie codzienne nabierało tempa i nie zawsze żyło się lekko. Iwona Luba zwraca uwagę na okres hiperinflacji. To jednak do tego miasta ciągnęły rzesze cudzoziemców, to tu organizowano wyścigi automobili, pokazy mody, powstawały kabarety, rewie, niesamowita ilość kin, teatry, kawiarnie, restauracje, hotele. Ciekawość wzbudzają serwowane potrawy, sposoby na spędzanie wolnego czasu i ulubione miejsca berlińczyków. Autorka nakreśla życie codzienne sfer wyższych, jak i niewykwalifikowanych robotników i bezrobotnych, którzy mieszkali w ponurych dzielnicach, obskurnych kamienicach z ciemnymi podwórkami, i gdzie czuć było zaduch i stęchliznę. Opowiada o wyuzdanej miłości, lokalach, gdzie spotykali się homoseksualiście i transseksualiści, zatracaniu się w narkotykach i alkoholu.

 

Iwona Luba podkreśla również znaczenie miasta, jako skupiska artystów i naukowców. W Berlinie mieszkał między innymi noblista Albert Einstein, Wilhelm Wien, przedstawiciele ekspresjonizmu, dadaizmu, a malarstwo Nowej Rzeczywistości ujawniało wstydliwe tajemnice miasta. Nie mogło zabraknąć również podrozdziału dotyczącego Bauhausu, artystycznej uczelni niemieckiej. Mowa jest również o literaturze Berlina i o Berlinie, muzykach i muzyce, filmie i gwiazdach kina.

Berlin w okresie Republiki Weimarskiej, to miasto, które niewątpliwie można było pokochać. Wszystko zmianie się z nastaniem dnia 30 stycznia 1933 roku. Książka została bardzo ładnie wydana, na dobrej jakości papierze, z wielkoformatowymi w większości fotografiami, a kartki są szyte. Przy tych wszystkich zachwytach szokować może jedynie cena. Autorka przywołuje liczne fragmenty źródeł, a strona ikonograficzna książki budzi zadowolenie czytelnika. Warto.

 

Iwona Luba, Berlin. Szalone lata dwudzieste, nocne życie i sztuka, Wydawnictwo Naukowe PWN, wydanie 2013, oprawa twarda, stron 288.

dr Iwona Luba – doktor historii sztuki, kierownik Zakładu Historii Sztuki i Kultury Nowoczesnej Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Warszawskiego; wykładowca w Katedrze Historii Sztuki i Teorii Kultury Wydziału Zarządzania Kulturą Wizualną Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Prowadzi badania nad sztuką polską i powszechną XX wieku. Organizatorka wystawy Rok 1955 (Oddział Muzeum Narodowego w Warszawie, Królikarnia, 2005), stypendystka Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej, Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Fundacji Lanckorońskich, członkini Rady Naukowej Instytutu Historii Sztuki UW, Międzynarodowej Rady Muzeów (ICOM).