Andrzej Basista, Andrzej Nowakowski, Jak czytać architekturę.

Jak czytać architekturę to kolejna książka z zakresu sztuki, która ukazała się nakładem wydawnictwa Universitas. Jak sami Autorzy we wstępie przyznają, celem książki nie było ukazanie stylów architektonicznych na tle epok, dokonań wielkich twórców czy przeznaczenie budynków, choć elementy te niewątpliwie można tu znaleźć. 

Punktem wyjścia są kolejne stopnie kontaktu z budynkiem. Najpierw widzimy budynek w oddali, jeśli nas zainteresuje i podejdziemy bliżej mamy do czynienia z jego otoczeniem, przyglądamy się mu z zewnątrz, a potem podziwiamy jego wnętrze. Taki też jest układ lektury podzielony odpowiednio na cztery rozdziały. Na koniec czytelnik ma możliwość wejść na dach lub wieżę danej budowli i podziwiać otoczenie, czyli ponownie mamy do czynienia z motywem z wewnątrz na zewnątrz. 

Każda z czterech części podzielona jest dodatkowo na mniejsze. Przykładowo rozdział W otoczeniu prezentuje budynki osadzone w krajobrazie, w osadzie, w parku lub w ogrodzie, jest też plac i ulica w mieście oraz enklawa w mieście. Przy czym każdorazowo prezentowane jest po kilka budowli. W parku i ogrodzie będą to: Willa d’Este w Tivoli, park w Villandry, Vaux – le- Vicomte i Wersal, Sans Sousi w Poczdamie, Łazienki w Warszawie i altany, belwedery, gloriety, pergole, czyli drobne budynki wznoszone w ogrodach i parkach. Z kolei w rozdziale Budynek z zewnątrz mamy do czynienia z przekazem znaczeń, kształtem przestrzennym, fasadą i jej elementami, fakturą, kolorem i dekoracjami oraz granicą między tym, co zewnętrzne a tym, co wewnętrzne. Przykładowo przy okazji omawiania elementów fasady prezentowane są portal, brama, wejście do budynku, gotyckie rozety, źródła światła i widoku, okna porządkujące fasadę i okna niekonwencjonalne, zwieńczenia fasady. 
 

Autorzy przyznają, że cała książka oparta jest na zasadzie takich rozkładówek. Każda para stron tworzy jedna całość poświęcona tematowi. Na górze strony parzystej można odnaleźć trzystopniową metryczkę, która podaje: tytuł jednej czterech części książki, tytuł jednego z problemów oraz tytuł poruszanego w danym miejscu tematu. 

Wielokrotnie omawiane budowle można umiejscowić w kilku miejscach, dlatego też Autorzy poczynili odpowiednie adnotacje przy prezentowanych fotografiach. Przykładowo zamek w Chambord prezentowany jest, gdy Autorzy biorą pod uwagę jego położenie w otoczeniu ( w krajobrazie), dach w przypadku elementów fasady (zwieńczenie fasady) czy też klatka schodowa o dwóch równoległych biegach w elementach wnętrza (schody kręte). Zdjęcia opatrzone są odpowiednio rozbudowanymi komentarzami. Przy fotografiach umieszczony jest również tekst, który dotyczy lokalizacji budowli, czasu powstania i autorstwa. Oprócz nich w książce dodano przekroje i plany architektoniczne budowli oraz rysunki prezentujące elewacje i detale architektoniczne tak jak jest to w przypadku porządków. 

W książce czytelnik odnajdzie przypisy, indeks osób i indeks obiektów architektury oraz słownik stosowanych terminów z zakresu architektury, budownictwa i konstrukcji sztuk wizualnych. Do słownika dołączony został także uproszczony przewodnik po stylach. Książka wydana została na bardzo dobrym jakości papierze, acz zwracam uwagę, że kartki są klejone.

Jest to jednak nowe i niekonwencjonalne spojrzenie na architekturę, które przypadnie do gustu nie jednemu czytelnikowi. Warto moim zdaniem zwrócić uwagę, podobnie jak na całą serię.



Andrzej Basista, Andrzej Nowakowski, Jak czytać architekturę, wydawnictwo Universitas, seria: Jak czytać, Kraków 2012, oprawa miękka ze skrzydełkami, stron 384.

Andrzej Basista, Andrzej Nowakowski - sześćdziesiąt lat temu autorzy, zwani przez studentów "Andrzejkami", podjęli wspólnie pracę zawodową na wydziale architektury w Krakowie. Po dziesięciu latach ich losy się rozeszły. W ostatnich pięciu ruszyli wspólnie w podróże i stworzyli tę książkę.   (z okładki książki)