Anna Marchewka, Ślady nieobecności. Poszukiwanie Ireny Szelburg.

Ślady nieobecności. Poszukiwanie Ireny Szelburg  autorstwa Anny Marchewki, to książka, która została napisana z niezwykłą czułością. Nie jest to też zwykła opowieść biograficzna, ale rodzaj detektywistycznej opowieści, szukania właściwych śladów życia prywatnego i zawodowego Ireny Szelburg – Zarembiny. Nie jest to też sztywna, sztampowa opowieść biograficzna. 

Pośród informacji na temat pochodzenia Ireny Szelburg, jej rodziny, przeżyć wojennych, dwóch małżeństw, śmierci najbliższych, odnaleźć można wrażliwość Anny Marchewki. Zbieram nagromadzony na grzbietach kurz[1]; Przeglądam się w oknach wystaw, gdy fotografuję domy zamieszkane przez Szelburżankę[2]; Kartkuję dokumenty, przeglądam wspomnienia – nie tylko Zarembów, nie tylko Ostrowskiego[3]; Idę i pewnie stawiam stopy w miejscach, po których prawie sto lat temu chodziła Irena Szelburg./…/ smak kawy pitej z filiżanki z serwisu zaprojektowanego i wykonanego specjalnie dla niej. Filiżanka czarna, delikatna, lekka, kawa czarna, mocna i dobra[4]. To poetyckie obrazy, rozmyślania i zapiski pokazują empatię autorki książki, jej zaciekłe dążenie do celu, zebrania jak największej ilości materiału o pisarce. W tekście znaleźć można więc pewnego rodzaju ulotność i momentami nierzeczywisty, magiczne odniesienia.  A to tylko pozory. Z obrazu, jaki kreśli Anna Marchewka wyłania się bowiem kobieta prawdziwa, która w życiu przeżyła dobre i złe chwile, która potrafiła odnieść się do swoich prawdziwych przeżyć, znajomych i rodziny w swojej twórczości. Krakowska badaczka wskazuje owe wątki autobiograficzne, nawiązanie przez Szelburg znajomości z Nałkowską i Iwaszkiewiczem, przytacza listy, a nawet spisy wykładów, na które Irena, jako młoda kobieta uczęszczała. 

Autorka książki przyznaje, że w owych poszukiwaniach i zbieraniu szczątkowych informacji znalazła więcej pytań niż odpowiedzi. Anna Marchewka próbuje, więc wniknąć w ten nieistniejący czas i podąża śladami Ireny Szelburg: odwiedza te same miejscowości, mieszkania, pije kawę z jej filiżanki, szuka korzeni pisarki, próbuje wniknąć w jej pragnienia i oczekiwania, w jej wewnętrzny świat, w jej samotność, w chwile walki z chorobą.  

Na ową opowieść złożyły się krótkie rozdziały, przybierające postać  esejów. Nie jest to jednak opowieść linearna i chronologiczna. Brak tu właściwego porządku, ale chaos jest zupełnie niewyczuwalny. Anna Marchewka, bowiem potrafi czarować i w subtelny sposób pokazać zebrany materiał nie wnikając przy tym zbytnio w intymną stronę pisarki. 

Niestety, jest to książka skierowana jedynie do wąskiego grona czytelników, tych, którzy podobnie jak Anna Marchewka postrzegają świat i literaturę. Maniera zastosowana przez autorkę może być niezrozumiała i denerwująca, zbyt górnolotna i zawiła w przekazie. Intencje badaczki nie powiodły się więc całościowo. Książka broni się dzięki temu, że jej druga część – poza opowieścią stworzoną przez Annę Marchewkę – zawiera antologie fragmentów tekstów Ireny Szelburg.

---

[1] A. Marchewka, Ślady nieobecności. Poszukiwania Ireny Szelburg, Kraków 2014, s. 5. 
[2] Tamże, s. 47. 
[3] Tamże, s. 89. 
[4] Tamże, s. 111.

 

Anna Marchewka, Ślady nieobecności. Poszukiwanie Ireny Szelburg, wydawca DodoEditor, wydanie 2014, oprawa miękka z obwolutą, stron 344.

dr Anna Marchewka - Badaczka twórczości Ewy Szelburg-Zarembiny. Publikowała m.in. w "Lampie", "Tygodniku Powszechnym", "Bluszczu", "Midraszu", "Chimerze". Współprowadziła programy literackie ("Czytelnia" i "Czytanie to awantura" w TVP Kultura, "Koło Literatury" w Radiu Kraków). Stypendystka Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2011).