Jolanta Antecka, Małgorzata Buyko, Barbara Ciciora-Czwórnóg, Teodora, moja miłość. Życie codzienne Jana i Teodory Matejków.

Zaraz po pierwszej części trylogii Niepokornych Agnieszki Wojdowicz, nabrałam ochoty, aby jeszcze choć trochę pozostać w dziewiętnastowiecznym Krakowie. Dobry do tego powód dała mi książka, na którą wysupłałam pieniądze parę tygodni temu, a potem, gdy przyszła, odłożyłam na półkę. Teodora, moja miłość. Życie codzienne Jana i Teodory Matejków to lektura, którą się pochłania. Mimo, że to tylko 128 stron, to każda z nich osobliwie radowała moją duszę. Na książkę złożył się, bowiem nie tylko tekst, ale ponad 140 ilustracji (dodajmy bardzo dobrej jakościowo) w formie grafik, zdjęć, obrazów, czytelnych (!) przedruków z czasopism. w dodatku owa baza ikonograficzna została oprawiona kolejnymi rzetelnie opracowanymi wiadomościami.

Książka poświęcona została żonie Jana Matejki, Teodorze z Giebułtowskich (1846 -1896) i ich małżeństwu. Przy okazji poznajemy członków ich rodzin, a także trawiące te rodziny radości i smutki. Jan i Teodora znali się od dzieciństwa. Jan przyjaźnił się najpierw z braćmi Teodory, a potem zakochał się w Teodorze. Dziewczyna, gdy wychodziła za niego za mąż, była bardzo piękna, żywa, otwarta, a mimo to wydaje się, że bardzo kochała spokojnego Jana. Urodziła mu pięcioro dzieci: Tadeusza, Helenkę, Beatkę, Jerzego oraz najmłodszą Reginę, która zmarła po paru tygodniach. 

Matejkowie nie prowadzili otwartego domu i praktycznie nigdzie nie bywali. Jan nie przedstawiał żony nawet swoim kolegom – malarzom. Teodora była piękną kobietą, toteż szybko wokół niej zaczęły krążyć plotki. Podsycał je w dodatku Marian Gorzkowski, który od 1876 roku był bliskim współpracownikiem malarza, a w swoich zapiskach bardzo niepochlebnie wypowiadał się o Teodorze: a to, że trwoniła majątek Jana; a to, że ciągle mu przeszkadzała w pracy; a to, że jej zachowanie oscylowało wokół obłędu. No cóż, nie mogło być inaczej, bowiem Teodora od lat chorowała na cukrzycę. Nie znano wówczas insuliny, a na chorobę lekarze polecali wyjazdy do wód oraz … morfinę. Dora z biegiem lat bardzo przytyła, a ból coraz mocniej ją dręczył. Dziś wiemy, że dziwne jej zachowanie mogło być spowodowane nie tylko chorobą, ale uzależnieniem od morfiny. Swoje niewątpliwie przeszła, bowiem kilka lat spędziła w szpitalu dla obłąkanych.

Jan i Teodora, para może mało dobrana, ale przez pewien czas na pewno szczęśliwa. Teodora na pewno łaknęła życia, podróżowała z Janem po Europie, godziła się na to, aby to sztuka, a nie ona, była u męża na pierwszym miejscu oraz pilnowała, aby malarz nie zatracał się zupełnie w pracy. Była na pewno kobietą z porywczym temperamentem. Kłóciła się z mężem, ale żyła również w niezgodzie z siostrą Joanną Serafińską. Jak to w rodzinie. Były dobre chwile, ale i złe.

Przede wszystkim była inspiracją i modelką do wielu obrazów autorstwa Jana Matejki. Po wszystkie te szczegóły odsyłam do pięknie wydanej książki, w której autorki wykorzystały fragmenty rzeczywistych wspomnień i listów.

Jolanta Antecka, Małgorzata Buyko, Barbara Ciciora-Czwórnóg, Teodora, moja miłość. Życie codzienne Jana i Teodory Matejków, wydawnictwo BOSZ, wydanie 2014, oprawa twarda, stron 128, ilustracji 148.

Jolanta Antecka – absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim; wybitna dziennikarka, doskonałe pióro „Dziennika Polskiego”; popularyzatorka sztuki nowoczesnej, miłośniczka rzeczy pięknych. 

Małgorzata Buyko – absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim; autorka kilkunastu publikacji i kilkudziesięciu wystaw popularyzujących Jana Matejkę i jego DOM; emerytowany starszy kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie. Do 2008 roku (przez 20 lat z przerwami) kierowała Domem Jana Matejki, co umożliwiało jej dostęp do zgromadzonych tam dokumentów i dzieł artysty. Na tej podstawie prowadziła badania m.in. nad biografią Jana Matejki i jego rodziny, przyjaciół i sąsiadów, związkami artysty ze Szkołą Sztuk Pięknych w Krakowie, kontaktami Jana Matejki ze Lwowem. 

Barbara Ciciora – kustosz Muzeum Narodowego w Krakowie, doktor historii sztuki, autorka wystaw i publikacji o twórczości Jana Matejki, m.in. rozprawy doktorskiej pt. Matejko a średniowiecze oraz albumu wydawnictwa BOSZ poświęconego dziełom Jana Matejki w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie.