Piotr Piniński, Dziedzic Sobieskich. Bohater ostatniej wojny o niepodległość Szkocji.

Wydaje mi się, że każdego interesują losy jego przodków. Trudno jest jednak chyba pisać o ich życiu potomkom bez wybarwień, z naleciałościami blasków i cieni, wadami, przywarami, nagannymi osobowościami. Piotr Piniński (ur. 1956) jest najstarszym żyjącym potomkiem Karola Edwarda Stuarta i w linii pochodzi od jedynaczki księcia, Karoliny Stuart księżny Albany, poprzez jej córkę Marię Wiktorię księżną de Rohan. Jego ojciec Stanisław (1925-2009), który nic nie wiedział o swoim pochodzeniu, poślubił Szkotkę Jean Graham (1926-1999) pochodzącą w prostej linii od naczelnika klanu Cameronów, który poparł księcia Karola podczas powstania w 1745 roku, był pilotem w Wielkiej Brytanii podczas II wojnie światowej. Wujem hr. Stanisława Pinińskiego był gen. Tadeusz Bór-Komorowski. 
 

Piotr Piniński jest, więc świadomy, o czym pisze i obeznany w temacie jak mało kto. O jego książkach natury historycznej wspominała już Autorka bloga O biografiach i innych drobiazgach.  Piotr Piniński pisze w sposób ciekawy, stara się być obiektywny w stosunku do poczynań poszczególnych postaci, a swoich przodków, a styl, jakim się posługuje sprawia, że książkę czyta się znakomicie. Dziedzic Sobieskich oscyluje tematycznie wokół Karola Edwarda Stuarta, jego rodziców oraz potomków. Rodzicami Karola Edwarda byli Jakub Franciszek Edward Stuart, prawowity władca Szkocji, Anglii i Irlandii oraz Klementyna Sobieska, córka królewicza Jakuba Ludwika Sobieskiego, a wnuczka króla Jana III Sobieskiego i Marii Kazimiery de la Grange d’Arquien. Małżonkowie, jako wygnańcy zamieszkali w Palazzo del Re w Rzymie, a przed ich drzwiami stała straż papieska. Ich życie, tak jak życie ich synów: Karola i Henryka, było cały czas inwigilowane przez hanowerskich szpiegów. Klementyna odziedziczyła upór po Sobieskich, wpadła w manię religijną, otoczyła się księżmi, głodowała (Autor mówi wprost o anoreksji) i zmarła w wieku 33 lat w 1735 roku. 

 

Karol od małego wychowywany był na dziedzica korony i mając zaledwie dziewięć lat został wtajemniczony w polityczną działalność ojca. Gdy uległa zmiana na ówczesnej arenie politycznej, podjął próbę odzyskania prawowitej władzy i w 1745 przybył do brzegów Szkocji. Księcia poparły klany, ale czekano na wsparcie ze strony Francji. 16 kwietnia 1746 roku doszło do największego starcia pod Culloden w Szkocji, które zakończyło się zwycięstwem wojsk Jerzego II  z dynastii hanowerskiej. Przez kolejne sześć miesięcy Karol Edward ukrywał się na terenie Szkocji obserwując rzezie dokonywane na miejscowej ludności przez wojska na angielskie. Po czym został zabrany przez okręt francuski. Karol desperacko poszukiwał wsparcia u Ludwika XV, ale niestety bezskutecznie. Kolejny cios Karol odczuł, jak za jego plecami, jego młodszy brat Henryk w maju 1747 roku w tajemnicy wyjechał do Rzymu i został duchownym. Przez kolejne dwadzieścia lat nie komunikował się z bratem i przestał korespondować z ojcem. 

Życie Karola diametralnie się zmieniło. Zaczął pić, a nałóg z biegiem lat pogłębiał się. Mimo to, potrafił też kochać. Namiętność w nim obudziła zamężna Luiza de Rohan, a potem znacznie od niego starsza Maria Anna de la Trémoille księżną de Talmot, ale to z Klementyną Walkinshaw, która pielęgnowała go chorego w 1745 roku, a którą ponownie spotkał w Paryżu w 1752 roku, miał jedyną córkę. Karol Edward nie był jednak dobry w pożyciu. Już w związku z Maria Anną de la Trémoille dochodził do rękoczynów. Tym razem książę wpadł w głęboką depresję, oddawał się pijaństwu do nieprzytomności, bił Klementynę, miał ataki furii. Wobec tego Klementyna z córką Karoliną po prostu od niego uciekła. Karol miał też żonę: w 1772 roku mając 52 lata poślubił dziewiętnastoletnią księżniczkę Luizę Maksymilianę. Gdy okazało się, że Luiza była bezpłodna i znalazła sobie kochanka, między małżonkami ponownie zapanowały złe nastroje i doszło do separacji. W ostatnich latach życia Karol zgodził się, aby towarzyszyła mu jego córka Karolina. Nigdy nie miał się dowiedzieć, że miała ona już potajemną rodzinę: troje dzieci ze związku z duchownym księciem Ferdynandem de Rohan. 

O losach spadkobierców Karola Edwarda również można przeczytać w tej książce. Poza tym Autor przedstawia, jak odkrywał powoli tajemnice rodzinne, docierając do zapomnianych listów, pamiętników, aktów. Książka jest niezwykle ciekawa, w dodatku zaopatrzona w bardzo starannie opisane ilustracje na kredowym papierze. Oprawa graficzna jest zresztą bardzo staranna: kartki są szyte, oprawa twarda z obwolutą. Autor wielokrotnie w książce wykorzystuje fragmenty źródeł. W pozycji można także odnaleźć tablicę genealogiczną, polecane opracowania i indeks. Moim zdaniem to znakomita lektura.

 


Piotr Piniński, Dziedzic Sobieskich. Bohater ostatniej wojny o niepodległość Szkocji, Wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2013, oprawa twarda z obwolutą, stron 336.

*zdjęcia własne