Jaume Cabré, Wyznaję.

Kataloński pisarz Jaume Cabré podbił swoją książką chyba prawie wszystkich, tych, którzy ją przeczytali albo czytają. Nigdzie nie natknęłam się, bowiem na negatywną opinię o tej książce. Nic w tym dziwnego, bo rzeczywiście to literatura z najwyższej półki, wysokich lotów, monumentalna, niezwykła, osobliwa, ponadczasowa i wzbudzająca wiele emocji.

Wyznaję to historia jednego człowieka ukazana od dzieciństwa do śmierci. Zaczyna się niewinnie, ale w miarę upływających stron coraz głośniej czytelnik zdaje sobie sprawę o istnieniu tajemnic rodzinnych Adriana Ardévola, syna barcelońskiego antykwariusza i przyjaciela Bernata, i wraz z nim powoli je odkrywa. Nie jest łatwo pogodzić się aż z takim ich wymiarem. 

Jjest to historia wielowątkowa, z tym, że nurty owe nie stanowią czegoś odrębnego, ale splatają się, łączą i jak to określiła tłumaczka książki Anna Sawicka w niedzielnej trójkowej audycji Michała Nogasia Z najwyższej półki, wpadają jak rzeki do wspólnego oceanu. Znaleźć tu można ponad dwustu bohaterów. Czytelnik odbywa swego rodzaju podróże w przeszłość obejmujące siedem wieków Europy i cztery kraje.  Przeplatają się tu rozważania o naturze moralnej oraz takie, które mają zabarwienie humorystyczne. Gdziekolwiek nie zajrzycie, to dowiecie się, że powieść traktuje o problemie zła. Owa walka dobra ze złem ciągle się przewija w historii Europy. Mowa tu jednak także o trudnych relacjach rodzinnych, zdradzie, przyjaźni, miłości, marzeniach, pokładanych nadziejach, okrucieństwie, niezawinionym cierpieniu. Z drugiej strony Autor porusza kwestię naprawy krzywd i kwestię odkupienia.

W tej książce słyszalna jest również muzyka dosłownie i w przenośni. Czytelnik poznaje historię skrzypiec, storioniego, począwszy od drzewa z którego zostały wykonane, mających własne imię - Vial, które przechodziły z rąk do rąk, były jednak splamione krwią, a swoim właścicielom nie przynosiły szczęścia. Utwory muzyki poważnej rozbrzmiewają z całą swoja mocą: Paganini, Wieniawski, Brahms, Bach, Beethoven. Istnieje ścieżka dźwiękowa dodana do książki w wydaniu oryginalnym (ale nie wiem czy w hiszpańskim czy w katalońskim).

Nie jest to powieść łatwa i taka, którą się czyta szybko i pobieżnie. W tym przypadku nie miałoby to zupełnie sensu. To książka ambitna i poważna, z licznymi odniesieniami do świata książek, malarstwa, religii i historii. Mowa jest o rękopisach, starodrukach, antykach. Przyznam się, że tak gdzieś do trzydziestej strony miałam trudności z połapaniem się w konwencji książki i ze zorientowaniem się, kto akurat mówi. Wynikało to ze stosowanych przez Autora licznych zmian perspektyw i punktów widzenia, skoków czasowych i tych stosowanych w narracji. Przykładowo w jednym zdaniu mówi sam Adrian, a już w drugim to narrator-obserwator przekazuje, co Adrian robi. Nie ma zaznaczonych różnic za pomocą czcionki. Ana Sawicka tłumaczy, że Autor życzył sobie, aby cytaty i wypowiedzi w języku obcym nie zostały przetłumaczone ani wyróżnione kursywą. Zaznaczam od razu, że w książce nie ma żadnych przypisów. Owe obce zdania mają za zadanie pełnić rolę spowolnienia czytania, zastanowienia się, przemyślenia. Autor zakładał, że czytanie tej książki ma być przede wszystkim uważne. W związku z tym, liczne są także w powieści zauważalne niedopowiedzenia. Aby o wszystkim się przekonać, należy samemu spróbować zmierzyć się z lekturą.

Warto podkreślić, że Wyznaję jest książką niedokończoną. 27 stycznia 2011 roku Cabré zdecydował, że nie dopisze już ani jednego słowa. Później zdał sobie sprawę, że to rocznica wyzwolenia obozu w Oświęcimiu. Anna Sawicka pod słowami Autora dopisała, że polski przekład został oddany do druku 27 stycznia 2013 roku w 68. Rocznicę wyzwolenia obozu. Ponad to warto nadmienić z ciekawostek, że  Anna Sawicka dotarła do miejsc, które są opisane w książce.

Jaume Cabré, Wyznaję, wydawnictwo Marginesy, luty 2013, tłumaczenie: Anna Sawicka, oprawa twarda, stron 768.

Jaume Cabré (ur. 1947) - autor powieści, esejów, książek dla dzieci, filolog i scenarzysta. Przyszedł na świat w Barcelonie. Tak jak bohater "Wyznaję" uczył się gry na skrzypcach i tak jak on porzucił je dla bardziej wyrafinowanego instrumentu - języka. Od dawna uznawany jest za najwybitniejszego pisarza katalońskiego. Po wydaniu w 2011 roku znakomitej powieści "Wyznaję" zdobywa popularność w całej Europie.