Alan Riding, A zabawa trwała w najlepsze. Życie kulturalne w okupowanym Paryżu.

Trudno sobie wyobrazić, że kiedy Polacy zmagali się z wojenną zawieruchą, na innych terenach europejskich życie i zabawa trwały nieprzerwanie.  Książka Alana Ridinga jasno pokazuje ów podział Europy, jaki zaistniał w sferze życia w okresie II wojny światowej. Z dziennikarską żyłką, polotem i swobodnym stylem, Riding opowiada o życiu w okupowanym Paryżu. 

Autor wprowadza czytelnika w świat intelektualistów i idealistów, przedstawia główne osobowości ówczesnego artystycznego świata we Francji: aktorów, pisarzy, malarzy, muzyków, satyryków, producentów przemysłu filmowego. Przedstawia też zachowanie władz francuskich podczas początku wojny, moment wkroczenia wojsk niemieckich do Paryża 14 czerwca 1940 roku, zawieszenie broni, podział Francji na strefę okupowaną i państewko Vichy. Zaznacza, że wypowiedzenie wojny przerwało nie jedną sielankę i idyllę spokojnego życia artystów, z których większość, ze względu na pochodzenie była internowana. Po cichym opanowaniu Paryża przez niemieckie wojska, życie rozrywkowe wróciło niemal do normy. Zaczęły ponownie funkcjonować restauracje, dancingi, bary, a w niedługim czasie także teatry, opera, filharmonia, muzea, kabarety, pozostające jednak pod kontrolą rządu Vichy i podlegające niemieckiej cenzurze. Niemcom zależało, aby życie w Paryżu wróciło do „normalności”. Francuzi z kolei byli zadowoleni z pracy, bo przecież musieli z czegoś żyć. Jedyna zmiana miała polegać na usunięciu Żydów. Niemcy wprowadzili zakaz wyświetlania filmów amerykańskich i brytyjskich, filmów nakręconych przez żydowskich reżyserów oraz takich, w których występowali aktorzy żydowskiego pochodzenia. Razi fakt, ze francuski antysemityzm nasilił się w roku 1940. Większość artystów uciekała poza granice Francji, a ci, którzy zostali musieli złożyć przysięgę, ze są Francuzami, a nie Żydami.

Riding podkreśla, że większość francuskich artystów i intelektualistów, czując się bezsilnymi, przyjęli postawę przeczekania, pozwalającą im nie rezygnować z własnego życia i czekać na ocalenie przez jakieś zewnętrzne siły. Godzili się na kolaborację, sympatyzowali z nazistami, a tylko nieliczni wierzyli, że opór jest możliwy, decydowali się działać i często tracili życie. W paryskim salonie literackim Florence Gould, o którym Autor szeroko pisze, spotykali się kolaboranci, okupanci i opozycjoniści. Riding ocenę pozostawia czytelnikowi, acz nie omija faktu zakończenia wojny i rozpoczęcia rozliczeń paryżan z przeszłością. Tylko nieliczni artyści i pisarze w ciągu następnych lat nie wrócili do występowania, malowania czy wydawania. 

W książce odnaleźć można wiele nazwisk znanych i mniej znanych oraz losy malarzy, pisarzy, filmowców, a wszystko to na bardzo dobrze zarysowanym tle historycznym i kulturalnym ówczesnej Francji. Dla zainteresowanych tematem warto nadmienić, że w pozycji odnaleźć można przypisy, archiwalne fotografie i indeks osobowy oraz bibliografię. Dobrze napisana i warta przeczytania.

 

Alan Riding, A zabawa trwała w najlepsze. Życie kulturalne w okupowanym Paryżu, wydawnictwo Świat Książki, listopad 2012, przełożył: Piotr Tarczyński, oprawa twarda, stron 448.

Alan Riding był europejskim korespondentem wojennym "New York Timesa". Jest autorem książki Distant Neighbors. Mieszka z żoną w Paryżu.