Tomasz Szybisty, Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX. Część IV. Malarstwo witrażowe.

Od kilku lat dzięki blogowi Kraków i okolice mogę wirtualnie przenieść się na południe Polski i poznawać krakowskie klimaty. Ada pisze z wdziękiem, a jej posty zmuszają do refleksji. Niejednokrotnie nawiązuje do krakowskich witraży. Monografia autorstwa dr Tomasza Szybistego znacznie poszerza moje horyzonty wiedzy na temat malarstwa witrażowego krakowskich kościołów i kaplic powstałych w XIX wieku.

Autor zaznacza we wstępie, że pierwotnie studium miało obejmować badania nad malarstwem witrażowym Galicji w latach 1815- 1914. Ze względu na ta szeroki temat, było to jednak nierealne do zrealizowania i Autor ograniczył do badań obejmujących jedynie Kraków i lata 1815-1897. Treść książki została, więc podzielona na trzy części, w obrębie których znajdziemy podrozdziały. Pierwsza obejmuje dziewiętnastowieczne witraże kościelne w Krakowie powstałe w latach 1815-1850; druga lata 1850- 1883, trzecia 1883-1897. 

Szybisty w sposób zrozumiały i klarowny przekazuje zdobytą wiedzę w wydanej pozycji. Laik w tej materii będzie rad, że Autor podejmuje wytłumaczenia podstawowych pojęć związanych z malarstwem witrażowym, technikami witrażowymi, a także przedstawia dotychczasowe badania nad witrażownictwem. Przy analizie witraży zwraca uwagę na tło historyczne i uwarunkowania artystyczne oraz panująca sytuację społeczno - ekonomiczna miasta. Niemal krok w krok czytelnik wędruje za Autorem do krakowskich kaplic i kościołów, poznaje aranżację i stylistykę wnętrz, historie powstania witraży, ich pomysłodawców, autorów kartonów, pracownie, fundatorów, niezrealizowane lub zmienione projekty, kontrowersje wokół witraży, poziom artystyczny. Z dokładnością przedstawia szczegóły danego witrażu, schematy, a także ich analogie na pozostałych ziemiach polskich zarówno w budynkach sakralnych jak i świeckich. Zwraca uwagę na rolę, jaką witraż odgrywał w funkcji dekoracji wnętrza. Podczas dokonywanych analiz czytelnik ma możliwość zapoznać się ze źródłami związanymi z danym witrażem oraz opiniami historyków sztuki.  Autor dokonuje analizy witraży między innymi z kościoła Mariackiego, katedry na Wawelu, kaplicy pałacu biskupiego. Szybisty zajmuje się miedzy innymi problemem autorstwa poszczególnych kwater w cyklu okna zachodniego w kościele Mariackim oraz okolicznościami powstania witraży Fritza Geigesa do katedry na Wawelu.

Książkę czyta się szybko. Niech Was nie przeraża owe 490 stron, bowiem jedynie z tego 324 to sama treść i to z szeroko rozbudowanymi przypisami na każdej stronie.  Na pozostałą składową nałożyły się schematy (układy kwater w oknach kościoła Mariackiego), bogaty spis bibliografii z podziałem na źródła archiwalne i drukowane oraz opracowania, indeks nazwisk, streszczenie w języku niemieckim oraz bogaty materiał ikonograficzny w postaci fotografii i grafik. 

Monografia z pewnością zainteresuje wszystkich, którzy kochają Kraków lub tez interesują się malarstwem witrażowym. Napisana jest zrozumiałym nawet dla laika językiem i dobrym, gładkim stylem. Warto zaznajomić się i poszerzyć swoją wiedzę.

Tomasz Szybisty, Sztuka sakralna Krakowa w wieku XIX. Część IV. Malarstwo witrażowe, seria: ARS VETUS ET NOVA pod redakcją Wojciecha Bałusa, tom XXXV, wydawnictwo Universitas, lipiec 2012, oprawa miękka ze skrzydełkami, stron 490.

Tomasz Szybisty - doktor,  adiunkt, Instytut Neofilologii, Katedra Kulturoznawstwa Euroamerykańskiego;  zainteresowania badawcze: sztuka i literatura wieku XIX, malarstwo witrażowe.

*zdjęcia własne