Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analizy i obrazy.

W ostatnich dniach skutecznie fragmentarycznie podczytywałam sobie powyższe dziełko. Książka, która liczy prawie tysiąc stron poświęcona jest historii kultury Wielkiego Księstwa Litewskiego od XIV do XVIII wieku. Eseje, które w niej się pojawiły napisane zostały przez Litwinów, dlatego też prezentuje litewski punkt widzenia w omawianych tematach. Przeciętnego Polaka przyzwyczajonego do tego, że istniała Rzeczpospolita Obojga Narodów jako jeden kraj, może ten zabieg razić. A są tu informacje literaturze, obyczajach, religijności, kulturze materialnej. Znaleźć można artykuły dotyczące rzymskiego pochodzenia Litwinów, etnicznych mieszkańców ówczesnych ziem jak Karaimów, Rusinów, Tatarów i Żydów, wpływie poszczególnych epok na kulturalny rozwój ziem litewskich. Mowa jest o bibliotekach i czytelnictwie, budownictwie i dworach, chorobach i epidemiach, artystach i mecenacie, handlu i prawodawstwie, szkolnictwie i czarownicach, urzędach i wojskowości, sejmach i sejmikach, ubiorach i podziale religijnym, literaturze od czasów średniowiecza. Jak widać zakres tematyczny esejów jest bardzo szeroki. Osobiście zainteresował mnie artykuł dotyczący położenia prawnego kobiety regulowanego przez Statuty Litewskie a dotyczące kwestii dziedziczenia majątku, kary za przestępstwa, prawo do zamążpójścia po 13 roku życia. Innym ciekawym spojrzeniem litewskiego historyka (Autorką jest tu kobieta) jest esej dotyczący polonizacji Litwinow. Interesujący jest również artykuły dotyczące strojów, kultu maryjnego i pielgrzymek. Dowiedziałam się, że na Litwie zgromadzenia czarownic zwykle odbywały się na Górze Szatrii w noc świętojańską, a one same podczas lotu zmieniały się w sroki. Niestety polskie biedaczki nie miały takich zdolności. Po za tym na Litwie procesy o czary również istniały.

Na pewno z wieloma opiniami zawartymi w książce można polemizować z naszego punktu widzenia jako Polaków.  Mimo, że są one podane w sposób uproszczony i ogólnikowy, warte są jednak poznania i zaznajomienia się z litewskim punktem widzenia na historię. Warto zaznaczyć, że jest to dość szerokie spojrzenie na kulturę Wielkiego Księstwa Litewskiego.

Układ ponad licznych artykułów jest alfabetyczny, a nie tematyczny. Czytelnik znajdzie odsyłacze do źródeł przy cytacie i w tekście zasadniczym. Po każdym artykule znajduje się zestawienie bibliograficzne najważniejszych pozycji. Dodam jeszcze, że w książce umieszono liczne czarno-białe i opisane ilustracje. Pozycja zawiera również mapy, indeks nazwisk, spis skrótów, wykaz źródeł ilustracji i indeks autorów. Do lektury na pewno będę wracać na pewno w przyszłości, bo od razu nie byłam w stanie przeczytać całości.

Kultura Wielkiego Księstwa Litewskiego. Analizy i obrazy, Red.: Vytautas Ališauskas, Liudas Jovaiša, Mindaugas Paknys, Rimvydas Petrauskas, Eligijus Raila, wydawnictwo Universitas, wydanie II rok 2011, Tłum.: Paweł Bukowiec, Beata Kalęba, Beata Piasecka, oprawa miękka ze skrzydełkami, stron 952.