Anthony Capella, Ulotny urok kawy.

W niemal każdą niedzielę to Nutta zaprasza nas na filiżankę kawy. Pozwólcie, że dziś ja się do niej dołączę wspominając książkę brytyjskiego pisarza i dziennikarza Anthony’ego Capelli. Ulotny urok kawy to lektura, która na wskroś przesiąknięta jest różnorodnymi zapachami i smakami tej używki.

Anthony Capella zaprasza nas do Londynu roku 1897. W jednej z kawiarni poznajemy Roberta Wallisa, niepublikowanego poetę, ówczesnego lowelasa, birbanta, relegowanego z Oksfordu, lubiącego zabawę i kobiety niekoniecznie dobrych obyczajów i będącego na utrzymaniu ojca i co więcej ciągle w długach. Właściwie wbrew sobie zostaje zatrudniony przez Pinkera, handlarza kawą. Jego zadaniem jest stworzenie Przewodnika opisującego aromaty kawy i nadającego im wyszukane określenia. W pracy towarzyszyć ma mu córka Pinkera, Emily wychowana przez ojca podobnie jak jej dwie młodsze siostry w duchu nowoczesności. Emily reprezentuje ówczesne sufrażystki, jest wielką zwolenniczką walki o prawa wyborcze kobiet, co przedkłada się w jej działaniu. Robert oczywiście zakochuje się w Emily, ale nie przeszkadza mu to korzystać z ziemskich uciech seksualnej swawoli. Związkowi przeciwny jest jednak świadomie działający Pinker, który postanawia wysłać na kilka lat Wallisa w sprawie interesów aż do Afryki. Tam kochliwy bohater zafascynuje się niewolnicą o imieniu Fikre i osobiście będzie miał udział w zakładaniu plantacji kawy. Po za tym same niespodzianki, nie koniecznie w pozytywnym sensie tego słowa.  

Bezpośrednio do filiżanki o standardowych rozmiarach wsypuje się dokładnie odmierzoną ilość zmielonych ziaren. Po dodaniu wody należy odczekać równo dwie minuty, po czym docisnąć łyżeczką fusy do dna i spróbować. (s. 43)

Fragmenty, które najbardziej mnie urzekły dotyczą oczywiście kawy i wspomnianego Przewodnika. Autor książki korzystał z podręczników dla testerów kawy, książek o kawie, wiedzy o uprawie kawy w epoce wiktoriańskiej. Wykorzystał również wydarzenia z historii ruchu sufrażystek takich jak strajki głodowe czy relacje z pobytu w więzieniu. Opisuje również niewolnictwo epoki wiktoriańskiej, ówczesny Londyn i konwenanse.

/…/ Zmieliłem ziarna w małym młynku ręcznym – zapach się wzmógł, wzbogacił głęboką basso profundo nutą lukrecji i goździków. Ostrożnie nalałem wody.

Nagle bukiet ożył, stał się tak gęsty i pełny, że niemal go widziałem. /…/ Cale pomieszczenie wypełniło się tym aromatem egzotycznych kwiatów, a w zasadzie nie tylko kwiatów – była w tym woń cytryn, tytoniu, nawet koszonej trawy.(s.84)

Robert Wallis jest narratorem opowieści, którą przekazuje czytelnikom w formie retrospekcji. Jest jednak również narrator – obserwator wydarzeń oraz przekaz listowy. Na uwagę zasługują, bowiem listy Roberta Wallisa z podróży do Afryki oparte na kilku późno wiktoriańskich dziennikach podróży, wśród których Anthony Capella wymienia Gustave Flauberta i Mary Kingsley. Krótkie rozdziały poprzedzone są fragmentami o kawie zaczerpniętymi z cytowanych książek.

/…/ Obróciłem filiżankę: płyn był gęsty i tłusty jak oliwa. Uniosłem ją do ust.

W tej maleńkiej dawce skoncentrowało się wszystko, co stanowi o istocie kawy. Żarzące się ziarna, dym z drewna i gorące płomienie tańczyły mi na języku, by wreszcie trafić na tylną ścianę gardła, a stamtąd natychmiast uderzyć do mózgu… ale nie było to gryzące. Konsystencja przypominała miód bądź melasę o delikatnej, miękkiej słodyczy, która nie znikała, jak posmak ciemnej czekolady lub tytoniu. W dwóch łykach wypiłem kawę, lecz smak w moich ustach jeszcze długo wprost się natężał.(s. 32)

Kawę większość z nas kosztuje codziennie. Książka jest dopełnieniem jej smakowania i ciekawą propozycją lektury.

Anthony Capella, Ulotny urok kawy, wydawnictwo Albatros,  tłumaczenie: Dorota Dziewońska, wydanie 24 lutego 2012, oprawa miękka ze skrzydełkami, stron 488.

STRONA AUTORA