Waldemar Łazuga, Uwikłani w przeszłość.

 

„Uwikłani w przeszłość” to kontynuacja pozycji „Kalkulować… Polacy na szczytach c.k monarchii”. Formalnie zamknięta jest w ramach dat granicznych 1918 i 1985. Pierwsza data związana jest z rozpadem monarchii austro-węgierskiej, a druga - ze śmiercią Alicji Ankarcrona Badeni Habsburg. Pierwsza część kończy się w 1918 r., a druga w tym momencie zaczyna.

Autor przedstawia jak nasi przodkowie, budowniczowie niepodległego państwa polskiego, byli uwikłani w przeszłość. Pokazuje jak rozprawiano się z epoką Franciszka Józefa I. Jeszcze w II Rzeczypospolitej na południu i południowych wschodzie, portrety cesarza wisiały w witrynach niektórych sklepów i w mieszkaniach prywatnych. Piąte pokolenie urodzone w niewoli było mniej zżyte z I Rzeczypospolita niż pierwsze. Ludzie zabiegali codziennie o pracę i pożywienie. Jeżeli ktoś zajmował stanowisko urzędnicze, troszczył się o swoje awanse. Na ziemiach zaboru austriackiego istniała powszechna korupcja i protekcja, co nie było odnotowywane w zaborze pruskim. Przez wiele lat z nostalgią i sentymentalizmem wspominano czasy Franciszka Józefa I. Z drugiej strony istnieli też ludzie wychowani w duchu patriotycznym, którzy przekonywali, że sprawa narodowa wymaga cierpień, biedy i osobistych poświęceń. Autor kreśli konflikt poglądów między Józefem Piłsudskim, a Romanem Dmowskim, dla którego I Rzeczpospolita nie była punktem odniesienia i którego zdaniem monarchia habsburska powinna być zniszczona. Autor wraca do wydarzeń 1914 r., powstania legionów, kryzysie przysięgowym i niepewnej radości roku 1918. Charakteryzuje zawirowania gospodarcze i polityczne.

Właściwie w pierwszej części dominuje polityka, w drugiej mamy do czynienia raczej z biografiami. Na kartach książki spotkać można znane i mniej znane nazwiska: Michała Bobrzyńskiego, Józefa Piłsudskiego, Romana Dmowskiego, Leona Bilińskiego, Wincentego Witosa, Agenora Marię Gołuchowskiego, Leona hr. Pinińskiego, Ludwika Ćwiklińskiego, Stanisława Starzewskiego, Alicję Ludwikową Badeniową, późniejszą Karolową Habsburg.

Książka składa się z rozdziałów, a te z kolei z podrozdziałów. Oparta jest na dokumentach z epoki takich jak: wspomnienia, diariusze, korespondencje, zapiski, pamiętniki, czasopisma oraz relacjach ustnych, bowiem autor przeprowadził w toku badań liczne rozmowy. Mamy tu też odwołania do książek i artykułów z epoki lub też współczesnych nam opracowań. W pozycji można znaleźć zbiór archiwalnych fotografii oraz  wybór bibliografii, spis ilustracji, indeks osób. Podobnie jak pierwszą cześć, tak i drugą czyta się z przyjemnością.

 

 

Waldemar Łazuga, "Uwikłani w przeszłość", wydawnictwo Zysk i S-ka, wydanie 2023, okładka twarda, stron 500.