Nieznany mi do tej pory autor Louis Bayard opublikował
„The Pale Blue Eye” już w 2003 r. W Polsce książka ukazała się wraz z
pojawieniem się filmu na Netflixie (z Christianem Bale’em), którego scenariusz
oparty został na fabule powieści. Filmu - jak do tej pory - nie obejrzałam - i nie wiem czy obejrzę.
Zacznijmy więc od przedstawienia faktów. Kiedy emerytowany konstabl Augustus Landor zostaje wezwany, aby zbadać dziwną śmierć w West Point, spotyka charyzmatycznego, błyskotliwego kadeta, Edgara Allena Poe. Bayard, aby wykreować fabułę i bohaterów Bielma, zagłębił się bowiem w historię literatury w poszukiwaniu postaci. Edgar Allan Poe rzeczywiście pod wpływem kaprysu zaciągnął się (pod pseudonimem „Edgar A. Perry”) do armii jako szeregowiec na pięcioletnią kadencję w Pierwszym Pułku Artylerii. Po zaledwie dwóch latach służby wojskowej Poe osiągnął stopień starszego sierżanta artylerii, najwyższy dostępny dla niego stopień szeregowy. Potem opuścił armię, aby ubiegać się o przyjęcie do Akademii Wojskowej Stanów Zjednoczonych w West Point. Młody poeta wstąpił do akademii w marcu 1830 r. Dobrze wykształcony i bystry, wyróżniał się na zajęciach. Uważał jednak, że dyscyplina narzucona w West Point jest zbyt surowa. Według źródeł w okresie lipiec – grudzień 1830 r. Poe miał na swoim koncie 44 wykroczenia i 106 przewinień. W styczniu 1831 r. Poe zrezygnował z zajęć. 8 lutego 1831 r. został postawiony przed sądem wojskowym za rażące zaniedbanie obowiązków i nieposłuszeństwo za odmowę uczęszczania na formacje, zajęcia lub do kościoła. Nie przyznał się do winy. Następnie został formalnie zwolniony z Akademii 6 marca 1831 r.
Bayard kreśli co prawda zupełnie inny obraz Poego w West Point, ale naśladuje makabryczny, niesamowity, surrealistyczny, mroczny jego styl twórczości oraz znakomicie zawiązuje tajemniczą intrygę. West Point zostaje bowiem odnalezione ciało kadeta z usuniętym sercem. Nadinspektor West Point, pułkownik Sylvanus Thayer, obawiając się negatywnych skutków dla instytucji, wzywa Augustusa Landora, miejscowego mieszkańca i byłego detektywa nowojorskiej policji, w celu zbadania sprawy. Pierwszą rozmowę jednak przeprowadza z Landorem drugi w hierarchii West Point, komendant Etan Allan Hitchcock, bezpośredni podwładny Thayera. Szefostwo Akademii żywi przy tym nadzieję na utrzymanie sytuacji pod kontrolą. Landor wprowadzony w sprawę, spotyka intelektualistę, spostrzegawczego młodego kadeta (Poe) i uzyskuje jego pomoc w prowadzonym śledztwie. Jak w przypadku każdej powieści kryminalnej, próbowałam rozwiązać zagadkę przed detektywem. Bayard to jednak pisarz mąciwoda, a narrator skutecznie i skrupulatnie manipuluje czytelnikiem.
Bohaterowie Bayarda to ludzie, którzy mają
zalety i wady, mają jednak też swoje tajemnice i ukryte motywacje swojego
działania. Niespokojna przeszłość Landora ma wpływ na jego zachowanie, maniery
i wypowiadane słowa. Autor znakomicie kreśli atmosferę początku XIX wieku w myśl romantycznych
wizji, filozofii, kultury i sztuki. Styl pisania tej powieści jest fenomenalny,
kwiecisty, pełen metafor, zbliżony do dziewiętnastowiecznego. Augustus Landor
opowiada historię, tak jakby czytelnik siedział naprzeciwko niego i słuchał,
jak opowiada swoją przygodę. Często też zwraca się bezpośrednio do czytelnika (per 'Szanowny Czytelniku'),
tak jakby uczestniczył on w rozmowie. Pojawią się tu monologi wewnętrzne,
listy, artykuły w gazet, raporty ze śledztwa. Autor ukazuje przy okazji
panujące w tym czasie zasady, podziały społeczne, położenie kobiet i spojrzenie
na miłość. Tempo akcji nie jest szybkie, ale zwroty są już zaskakujące i w
pewnym momencie nawet ekstremalne i makabryczne (dla mnie aż za bardzo). Lektura jest jednak wciągająca.
Jeśli jesteś fanem Poego, kryminałów lub
wczesnej literatury amerykańskiej, to spodoba ci się ta mroczna historia napisana we współczesnych czasach.
Louis Bayard, Bielmo. Niezwykły przypadek Edgara Allana Poe, wydawnictwo Zysk i
S-ka, wydanie 2023, tytuł oryg.: The Pale Blue Eye, tłumaczenie: Tomasz Bieroń,
oprawa miękka, stron 464.
Bibliografia dotycząca pobytu Poego w West Point:
https://prologue.blogs.archives.gov/2011/01/28/edgar-allen-poes-military-career-nevermore/
Właśnie czytam tę książkę i jestem zakochana w jej klimacie. Poza tym jestem ciekawa jak będzie się rozwijać akcja i jakie będzie zakończenie.
OdpowiedzUsuń