Frances Gies, Joseph Gies, Życie średniowiecznej rodziny.

        Życie średniowiecznej rodzinyautorstwa historyków i małżeństwa Frances i Josepha Gies’ów to fascynująca podróż w przeszłość. Nie jest to jednak książka przekrojowa, a raczej historia jednej rodziny Pastonów, która powstała na podstawie dogłębnej analizy zachowanej korespondencji. Książka przedstawia historię średniowiecznych pokoleń angielskiego rodu z Norfolk, które według dzisiejszych standardów można uznać za wyższą klasę średnią. Archiwalny zbiór dokumentów złożony jest z ponad tysiąca listów i innych dokumentów pisanych przez członków rodziny, ich przyjaciół i wspólników. Treścią ich są problemy rodzinne i domowe, procesy sądowe i prowadzone interesy.

     Badacze przedstawiają historię rodziny, hipotetyczne pochodzenie oraz potwierdzają poprzez dokumenty istnienie rzeczywistego Patsona. Patsonowie mieliby pochodzić ze wsi Patson na wybrzeżu Morza Północnego w północno-wschodniej części Norfolk. W początkach XV wieku rejon ich działalności obejmował Norwich oraz Yarmouth, a potem także Londyn.  Wzrost znaczenia rodziny plasuje w wyniku zawarcia małżeństwa przez Clementa Pastona z Beatrice Somerton.  Nieco więcej dowiadujemy się o jego synu Williamie, który poślubił w 1420 r. Agnes Berry. Większość książki dotyczy jednak losów członków kolejnych pokoleń. Głową rodziny po śmierci Williama został ich najstarszy syn John I, który ok. 1440 poślubił Margaret Mautby. Jego rodzeństwo to Edmund I, Elizabeth, William II i Clement. Wśród dzieci Johna I i Margaret należy wymienić: Johna II (sir John, stanął na czele rodziny mając  24 lata), jego brat Johna III, który w 1477 r poślubił Margery Brews oraz Margery, Edmunda II, Anne, Waltera i Williama III. Dalej czytelnik poznaje losy syna Johna III i Margery, Williama Iv, który w ok. 1490 r. poślubił Bridget Heydon. Ułatwieniem w zorientowaniu się tych powiązań staje się drzewo genealogiczne zawarte w książce.

      Nie jest to książka przeznaczona dla każdego, ale rzeczywiście jest to pozycja przedstawiająca wiele elementów z życia codziennego zamożnej w średniowieczu. Książka zbudowana została wokół cytowanych fragmentów listów. Autorzy na ich podstawie stworzyli narracyjną opowieść opartą na rodzinnych relacjach Pastonów i łącząc je z ówczesnymi niepokojami i wojną Dwóch Róż (Pastonowie byli zwolennikami Yorków, choć otwarcie się nigdy nie poparli żadnej ze stron). Historycy umieszczają działania rodziny Paston’ów w historycznym kontekście wydarzeń krajowych i lokalnych. W tym wszystkim umieszczonych zostało wiele ciekawostek dotyczących ubrań, aranżowanych małżeństw (np. Elizabeth, siostry Johna I, której stosunki z matką Agnes nie należały do najlepszych), wyposażenia domostw, broni i uzbrojenia, panoszących się epidemii, pozostawionych testamentów, pobytach w więzieniu (we Fleet John I był trzykrotnie zawdzięczając to sporowi wokół jego rodowodu) wewnątrzrodzinnych sporów i długotrwałych procesów sądowych. O ile John Paston I zrezygnował z przyjęcia szlachectwa, o tyle swojego syna Johna II umieścił na dworze królewskim, a ten potem przyjął tytuł szlachecki (dla odróżnienia określa się też jego jako sir John). Autorzy odważają relacje oraz ówczesna rola kobiet. jakie panowały między ojcem i synem. Protektorem Johna I był sir John Fastolf, którego ostatnia wola budziła zastrzeżenia wśród mu współczesnych (większość zapisał Johnowi Pastonowi, który musiał dochodzić swoich praw), ale zapewniła Pastonom wpływy i bogactwo. Z drugiej strony mamy opisy obrzędów pogrzebowych (Johna I), analizę niejednoznaczności kościelnych praw dotyczących zawierania małżeństw, jedzenia, miar i monet, jadłospisu oraz różnego typu rozrywek.  Dość ciekawa jawi się historia Margery, siostry Johna II i III, która zakochała się w zarządcy posiadłości Pastonów, Richardzie Calle’u i oboje złożyli sobie potajemne śluby. Matka i bracia byli oburzeni, bowiem związek ten uważano za niedopuszczalny mezalians. Mimo to Margery i Richard mężnie i z godnością wszystko znosili.

        Książka jest doskonałym źródłem do badań genealogicznych dotyczących rodziny Pastonów. Nie jest to pozycja przekrojowa dotycząca życia średniowiecznej rodziny, ale wiele tu zawartych elementów z życia Pastonów są niezwykle interesujące. Wszystko opiera się na dokumentach, co czasem może być frustrujące, zwłaszcza gdy niektóre opowieści zostają potraktowane po macoszemu i za nic nie można znaleźć ich zakończenia. Niemniej znaleźć można w niej wiele emocji, bowiem członkowie rodziny Pastonów tak jak każdy człowiek potrafili kochać i nienawidzić, potępiać i wspierać, oszczędzać i być rozrzutnymi, szukać oparcia w patronach i szacować z tego zyski. Za sprawą narracji prowadzonej przez Frances i Josepha Gies'ów powstała niezwykle porywająca opowieść, dzięki której poznajemy losy trzech pokoleń rodziny Pastonów.

          Dodać tylko należy, że w książce oprócz wspomnianego wyżej drzewa genealogicznego Pastonów, można odnaleźć mapy, przypisy, ilustracje, listę postaci, kalendarium wydarzeń i bibliografię.

Frances Gies, Joseph Gies, Życie średniowiecznej rodziny, wydawnictwo Znak Horyzont, wydanie 2020, tytuł oryg.: A Medieval Family, przekład Grzegorz Siwek, cykl: Życie w średniowieczu, t.5, okładka miękka ze skrzydełkami, stron 444.