Laura Garcia Sánchez, Leonardo da Vinci. Encyklopedia Sztuki.

           Leonardo da Vinci autorstwa Laury Gracii Sánchez to bardzo dobra pozycja albumowa, która przybliża nam życie i twórczość artysty oraz ukazuje epokę w jakiej żył. Należy od razu nadmienić, że książka wchodzi w skład serii Encyklopedia Sztuki, która sukcesywnie ukazuje się nakładem wydawnictwa Arkady. Do tej pory zostały wydane tomy poświęcone: El Greco, Gaudiemu, impresjonizmowi, Picasso i van Gogh’owi.

       Ta dość obszerna książka stanowi niezbędny rodzaj podręcznika dla każdego, kto chce dowiedzieć się więcej o Leonardo da Vinci i poznać jego największe dokonania. To swego rodzaju obserwacja życia i twórczości jednego z najbardziej innowacyjnych mężczyzn, którzy kiedykolwiek się urodzili. Czytelnik staje wobec zasobu jego dokonań w zakresie między innymi rzeźby, malarstwa i projektowania. Można nawet powiedzieć, że Leonardo wyprzedzał czasy, w których przyszło mu żyć i pracować. Jego lista zainteresowań i osiągnięć jest niezwykła: artysta i architekt, astronom, badacz, naukowiec, eksperymentator, wynalazca. Oddawał się też studiowaniu ludzkiej fizjonomii (mimika twarzy, pomarszczone twarze starców, doskonałe profile młodzieńców) i budowy anatomicznej. Analizował uczucia i stan duszy, jakie uwidaczniały się na twarzach. Ważne dla niego było odpowiednie uchwycenie w przestrzeni, upozowanie postaci, drapowanie szat, uchwycenie właściwych ruchów i możliwość ekspresji. Ciekawość i głód wiedzy nie opuszczał go przez całe życie.

          Układ wiadomości dotyczący życia prywatnego i dorobku artystycznego Leonarda jest w książce chronologiczny: od urodzenia do śmierci. Autorka skrupulatnie przedstawia jednak tło historyczne, polityczne, kulturalne i społeczne czasów, kreśli przemiany w historii Europy, jakie miały miejsce u progu nowożytności. Leonardo był osiem lat młodszy od Bramantego (ur. 1444), starszy od Dürera (1471), Lucasa Cranacha Starszego (1472), Michała Anioła (1475), Rafaela (1483), Tycjana (ok.1490) czy Hansa Holbeina Młodszego (1497-1498). W książce znaleźć można odniesienia do twórczości włoskich artystów. Najwięcej miejsca poświęcono pracowni Andrea Verrocchia, prowadzonej we Florencji, w której wykonywano dzieła z marmuru, brązu, obrazy i wyroby złotnicze. Leonardo został uczniem Verrocchia ok. 1469 r., a w wieku 20 lat był już wpisany w poczet malarzy florenckich zrzeszonych w Bractwie św. Łukasza.

          Autorka przybliża drogę artystyczną Leonarda, technikę i formę, kompozycje, fakturę, optyczną precyzję, szlachetne tonacje barw, nowatorskie zastosowania własnej wizji. Zwraca uwagę na wrażliwość, osobiste i oryginalne podejście do realizacji tematów zarówno w malarstwie, jak i w rzeźbie. W ukazaniu wizerunków Marki Bożej z Dzieciątkiem artysta kierował się analizą elementów związków uczuciowych i fizycznej współzależności. W Madonnie Benois bardzo młoda Matka Boska bawi się ze swym dzieckiem i pokazuje mu kwiatek. Między 1476 a 1478 Leonardo uniezależnił się od pracowni Verrocchia. Badania i studia nad anatomią pomagają Leonardowi w wyrażeniu dynamiki ciał (Pokłon Trzech Króli, ok. 1481) oraz ukazanie twarzy naznaczonymi intensywnymi uczuciami (Św. Hieronim, ok. 1482-1483). Dokładnie zostają scharakteryzowane okresy pobytu Leonarda da Vinci w Mediolanie, z czego pierwszy w l. 1482-1489 należał do najaktywniejszych, bowiem przyniósł artyście sławę w całej Italii (dwie wersje Madonny wśród skał, projekt pomnika konnego Lodowica Sforzy, Madonna Litta, karton Św. Anna Samotrzecia oraz Ostatnia Wieczerza- tutaj szeroko analizowana, Dama z gronostajem). Potem do Mediolanu wraca dopiero w 1507 r. W międzyczasie jest w Mantui, Wenecji i ponownie we Florencji. Pod koniec życia mieszkał już we francuskim Amboise.

        W książce przybliżona zostaje graficzna i piśmiennicza spuścizna Leonarda da Vinci. Zachowało się około 4000 kart luzem lub pogrupowanych w zeszyty albo w kodeksy. Wśród nich są m.in. studia hydrologiczne, plany i szkice kartograficzne, studia i obliczenia do fortyfikacji,  studia geologiczne, aerologiczne, poświęcone skamieniałościom, machinom wojennym, architekturze. Autorka przestawia również metody i tematy badawcze dotyczące zachowanej spuścizny artysty. Notatki sporządzone są pismem lustrzanym, od prawej do lewej, które można odczytać jedynie za pomocą lusterka. 

          Najbardziej cenione obrazy Leonarda są obecnie eksponowane i podziwiane. Tak jak Mona Lisa w Luwrze w Paryżu i Ostatnia wieczerza w refektarzu klasztoru Santa Maria delle Grazie (północna ściana) w Mediolanie we Włoszech. Jego największą spuściznę stanowią jednak rysunki wykonane piórem i atramentem oraz szkice, które znajdują się obecnie w muzeach i kolekcjach na całym świecie. Jego praca opierała się na ścisłej wiedzy naukowej i dogłębnej analizie starożytnych źródeł. Jego życie jest niezwykłą syntezą sztuki, nauki i technologii połączoną z doświadczeniami teoretycznymi i praktycznymi.

       Książka zawiera bogaty zasób ikonograficzny, który przedstawia dorobek twórczości Leonarda da Vinci oraz artystów mu współczesnych, przez co obraz epoki staje się pełniejszy. Doskonale zostaje uchwycona siła i fascynujące życie oraz analiza i interpretacje jego prac. Można powiedzieć, że Leonardo da Vinci był prawdziwym człowiekiem renesansu. Jeden z największych artystów jaki kiedykolwiek żył, w dodatku wszechstronnie utalentowany. WARTO.

Laura Garcia Sánchez, Leonardo da Vinci. Encyklopedia Sztuki, wydawnictwo Arkady, wydanie 2019, tytuł oryginału: Leonardo da Vinci, tłumaczenie: Łuksz Szulim, okładka miękka, stron 256, format: 19 x 22 cm.