Agata Puścikowska, Wojenne siostry. Niezwykłe historie bohaterskich kobiet.

       Agata Puścikowska pomysł napisania książki o  siostrach zakonnych tłumaczy we wstępie tym, że sama jest wychowanką jednego z liceów prowadzonego przez siostry mającego długą historię oraz tym, że obecnie współpracuje z siostrami z różnych zgromadzeń. W ten sposób poznała dzieje wspólnot oraz losy poszczególnych zakonnic na przestrzeni lat. Znajomość życia sióstr zamyka się zasadniczo w każdej wspólnocie i rzadko są powszechnie propagowane. Autorka pragnęła podkreślić rolę sióstr w Kościele, a przez to w historii naszego kraju. Podczas wojny wiele z nich w czynny sposób przeciwstawiało się okupantowi: działały w konspiracji, ukrywały partyzantów i Żydów, prowadziły tajne komplety, opatrywały rannych, zapewniały żywność ludności cywilnej, a po wojnie wspierały podziemie antykomunistyczne. Kobiety w habitach ratowały, leczyły, ukrywały oraz decydowały się na śmierć wspierając inne ofiary. Wiele sióstr zakonnych reprezentowało heroiczne postawy, a ich rola była nieprzeciętna i ważna. Dawne bohaterki, zdaniem autorki książki, mogą stać się dla młodych, współczesnych kobiet, autorytetami i wzorami do naśladowania. 

            Na książkę złożył się subiektywny wybór biografii sióstr zakonnych, jaki został dokonany przez autorkę. Reprezentują one grupę kobiet w habitach, które „walczyły” w czasie wojny na różne sposoby. W większości są to historie sióstr już nieżyjących. W dziewiętnastu rozdziałach poznać można historie kobiet w habitach, odważnych i przeciwstawiających się okupantom.

       Czytelnik poznaje siostrę Adelgund Tumińską (1894-1945) ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek od Pokuty i Miłości Chrześcijańskiej, która w 1934 r. zostaje przełożoną Wspólnoty Świętego Antoniego w Więcborku. Po wybuchu wojny w l. 1941-1944 była przełożoną w Zamartem. Mimo rezydencji Niemców, siostry decydują się wówczas pomóc potrzebującym. W 1944 r. po ukończeniu kadencji przełożonej, siostra wracila do Chojnic i pracowała w szpitalu. Na początku 1945 r. do Chojnic wkroczyła Armia Czerwona. Siostra wstawiła się za trzema młodymi dziewczynami, które zdołały uniknąć gwałtu i uciec. Adelgund została w bestialski sposób najpierw zgwałcona, a następnie zamordowana. Po wojnie nie można było mówić o siostrze, sprawę komuniści wyciszyli. 

       Wśród przedstawionych postaci znaleźć można urszulankę szarą siostrę Janinę Chmielińską, uczestniczka powstania warszawskiego, która w 2008 r. otrzymała z rąk prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski. Siostra Józefa Kozieł ze Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia Świętego Wincentego à Paulo, była zaprzysiężona w Armii Krajowej, ratowała osoby pochodzenia żydowskiego, a w Wielki Piątek w 1946 r. została aresztowana przez UB. Potem od 1977 r. opiekuje się schorowanym kardynałem Stefanem Wyszyńskim, i jest obecna przy jego śmierci. Siostra Lucyna Reszczyńska z tego samego Zgromadzenia opowiada swoją historię Autorce mając 103 lata. Siostra Józefa Dukszta podczas wojny opiekuje się w Ciechocinku chorymi, rannymi i ukrywa z klasztornej kaplicy cenne przedmioty. Potem musi zdjąć habit i w świeckim stroju przebywa w obozie pracy w Bojanowie. Po zakończeniu wojny udało jej się przejąć dom zgromadzenia i zorganizować w nim stację Polskiego Czerwonego Krzyża. Siostra Izabela (Zofia) Łuszczkiewicz, szarytka, podczas wojny współpracowała z ruchem podziemnym, nasłuchuje audycji z Londynu i na ich podstawie przygotowuje gazetki konspiracyjne. Posiadała pseudonim „Siostra Maria”, pomaga partyzantom, była łączniczką. Aresztowana przez UB w 1948 r., była torturowana psychicznie i fizycznie. Ze Zgromadzenia Sióstr Świętego Dominika pochodziła siostra Julia Rodzińska, która w 1943 r. trafia do więzienia na Łukiszkach w Wilnie, a potem w obozie w Stutthof. Została beatyfikowana przez Jana Pawła II 13 czerwca 1999 r. w Warszawie. Siostra Maria Klemensa od Jezusa Ukrzyżowanego ze Zgromadzenia Sióstr Urszulanek Unii Rzymskiej po więziennych przejściach i przesłuchaniach, została osadzona w obozie KL Auschwitz. Beatyfikowana 13 czerwca 1999 r. W Warszawie przez Jana Pawła II. Błogosławioną jest też siostra Alicja Kotowska ze Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstanek, która rozstrzelana została w lasach piaśnickich. Siostra Matylda Getter ze Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi wraz z innymi siostrami uratowała ponad siedemset osób pochodzenia żydowskiego w okupowanej Warszawie. 

     Losy sióstr wzruszają i porażają okrucieństwem odbiorcę książki. Siostry niejednokrotnie prowadziły tułacze życie, uciekały zarówno przed Niemcami, Sowietami, jak i w nowych realiach powojennej Polski, przed komunistami. Losy sióstr, jakie zostały uwzględnione na kartach książki Agaty Puścikowskiej niejednokrotnie też szokują (np. historie sióstr Kajusy i Akwili czy sióstr salwatorianek Leopoldy i Stanisławy). Niebezpieczeństwo było nie tylko ze strony Niemców. Siostry były ofiarami gwałtów, jakich dokonywali żołnierze Armii Czerwonej. 

      Biografie napisane są w przystępny, ale przede wszystkim plastyczny sposób. Ujmuje to niejednokrotnie czytelnika za serce. Na końcu książki odnaleźć można przypisy i spis bibliograficzny. Książka wartościowa, mądra i warta uwagi. 

Agata Puścikowska, Wojenne siostry. Niezwykłe historie bohaterskich kobiet, wydawnictwo Znak, wydanie 2019, okładka twarda, stron 288.

Agata Puścikowska - dziennikarka, felietonistka i reportażystka, autorka książek. Szczęśliwa żona i matka pięciorga dzieci. Miłośniczka zwierząt, muzyki Chopina i Tatr.