Wiesława Bancarzewska, Powrót do Nałęczowa.

Wydaje się, że czterdziestodwuletnia Anna Duszkowska jest zadowolona z życia. Ma pracę, którą lubi; chłopaka – Bartka - tego samego od siedmiu lat, którego kocha i mieszka – samotnie - w jednej z toruńskich kamienic, starym mieszkaniu należącym do rodziców, pełnym pamiątek i starych mebli. Brakuje jej jednak rodziny: nie ma już rodziców, nie mam ciotek i nie ma babci. Tęskni za bliskością rodziny i być może dlatego, pewnego dnia w swojej łazience odnajduje przejście, które pozwala jej przemieścić się w czasie. Raptem znajduje się w przedwojennym Nałęczowie, w alei modrzewiowej prowadzającej do domu jej babci. Szybko potrafi przenieść się do współczesności i podjąć ważną decyzję o powrocie tamże. Nie zapomina się oczywiście odpowiednio przygotować poprzez zakup odpowiedniego ubioru czy przedwojennych pieniędzy. W 1932 roku późnym latem, nie zdradzając się, kim jest, wynajmuje pokój u swojej wówczas czterdziestoletniej babci i poznając dzieciństwo i młodość swoich ciotek i swojej mamy. Anna jest oczarowana miłością, jaka panuje w rodzinie, światem, w którym czas płynie inaczej, a jednocześnie obserwuje, jak trudno żyje się jej najbliższym i z jakie problemy występują w społeczeństwie: rasizm, nierówność społeczna, różnice w położeniu materialnym. Postanawia, więc nieco anonimowo wspomóc babcię. Z drugiej strony jej życie nie ogranicza się tylko do rodzinnego domu. Poznaje między innymi przystojnego dżentelmena Aleksandra Obryckiego i szybko zdaje sobie sprawę, co to znaczy prawdziwa miłość i czego tak właściwie pragnie najbardziej w życiu. 

Akcja powieści rozgrywa się na przemian w 2011 i w 1932 roku (i później), ponieważ Anna wielokrotnie korzysta z przejścia czasowego. A to, aby zakupić odpowiednie rzeczy, które niewątpliwie przydadzą się tam, gdzie ciągle wraca; a to, aby się porządnie wykąpać czy wyprasować sukienkę; a to, żeby iść do lekarza. Z drugiej strony w torebce przemyca do 1932 roku iPoda, telefon komórkowy czy numer Glamour, co zresztą potrafi też wykorzystać. Poza tym Anna, co i raz wypaple coś, o czym nawet się w 1932 roku ludziom nie marzyło lub czego nie byli jeszcze świadomi. Warto od razu zaznaczyć, że świat przedwojenny został odmalowany przez Autorkę w sposób rzetelny. Zostało zresztą na jednej ze stron zaznaczone, że książka jest fikcją literacką, a przedwojenny Nałęczów oraz przedwojenny Inowrocław zostały przedstawione w sposób możliwie bliski rzeczywistości, a niektóre postacie, o których jest mowa żyły w tych miastach w latach 1932-1933.

Zastanawiałam się, czy w tagach nie przypisać tej książki do powieści historycznej, bo elementów tego rodzaju można bez wątpienia znaleźć w książce. Z drugiej jednak strony, gdy weźmiemy pod uwagę przenosiny naszej podróżniczki w czasie, to jednak bez wątpienia książkę można określić, jako fantastyczną. Mam tu wiec małą zagwozdkę. Niewątpliwie jest to lektura inna, próbująca połączyć świat współczesny – rok 2011 – ze światem przeszłym – rok 1932. Autorce w pewnym sensie ten zabieg się powiódł, ale z drugiej strony czytelnik nie odnajdzie tu wiele odpowiedzi na postawione przez siebie pytania związane z dalszą egzystencją Anny w dwóch czasoprzestrzeniach, przy czym w jednej (1932) czas płynie do przodu, w drugiej (2011) nie ma upływu czasu, gdy Anna znajduje się w przeszłości (starzeje się czy się nie starzeje?) i tym podobne.   

Niewątpliwie Wiesława Bancerzewska ma lekkie pióro nasycone świetną dawką humoru i powinna jak najbardziej parać się pisaniem. Powieść jest jej udanym debiutem. Poza tym potrafi wspominać, opowiadać, pisać, gawędzić o przeszłości w sposób czysty i przykuwający uwagę. A mimo wszystko jednak napiszę, że czegoś jeszcze mi w tej książce brakowało (wiem, czepiam się). Czytałam ją bez porywu serca, mimo że namalowana została w kolorach sepii. Być może, dlatego, że składa się z kilku części, jednych lepszych, innych gorszych, a być może dlatego, że osadzenie powieści tylko w 1932 roku bez wątków fantastycznych chyba bardziej by mi się podobało. Nie można jednak zadowolić każdego czytelnika. Uważam, że jest to dobra powieść o rodzinie, coś w rodzaju sagi rodzinnej, choć druga połowa książki dotyczy już tak właściwie w pełni losów Anny.

 

Wiesława Bancarzewska, Powrót do Nałęczowa, Wydawnictwo Nasza Księgarnia, wydanie 2013, okładka miękka, stron 448.