Bożena Fabiani, Dalsze gawędy o sztuce. XVII wiek.

To już kolejne, ale niestety ostatnie, moje spotkanie książkowe z gawędami Bożeny Fabiani na temat sztuki. Tym razem książka poświęcona jest artystom działającym w XVII wieku, choć na końcu znajdziemy również rozdział poświęcony malarzowi, który żył już w XVIII wieku, ale że nie miał nic wspólnego z rokokową frywolnością i inspirowali go malarze holenderscy XVII wieku, toteż znalazł sobie miejsce i w tej pozycji. Chodzi o Jeana Baptiste Siméona Chardina, który zasłynął dzięki martwym naturom i scenkom rodzajowym. Z kolei ostatni rozdział poświęcony jest tematycznie barokowi polskiemu i między innymi portretom trumiennym. 

 

Co można jednak znaleźć w pozostałej części książki? Oddaję w tej kwestii głos samej Autorce: 

Jak poprzednio, tak i tym razem zapuszczam się, jak dalece mi źródła pozwalają, w zakamarki historii i próbuję przy tym uchwycić czas własny artysty. Badam okoliczności jego powołania, a także powstania dzieła, wpływ mistrza i rodziców na jego talent, później rolę żony i mecenasa, relacje z kolegami po fachu. Próbuję odsłonić tajemnicę warsztatu, ujawnić źródła inspiracji artystycznej. Zastanawiam się nad misterium talentu. Śledzę recepcję dzieł mistrza, zapomnienie i ponownie odkrywanie artysty po wiekach. Pokazuję trud kilku nieraz pokoleń badaczy, dzięki którym udało się wskrzesić na nowo np. genialnego Vermeera czy La Toura.[1]

W subiektywnie dokonanym wyborze, Autorka tym razem opowiada między innymi o Caravaggio, Guido Reni, Annibale Carracci, Domenichino, Gian Lorenzo Bernini, Rubensie, Fransie Halsie, Rembrandcie, Gerardzie Dou, Vermeerze, Nicolasie Poussin. Wśród mężczyzn swoje miejsce znalazły również kobiety – malarki: Artemisia Gentileschi, Elisabetta Siriani i Judyt Leyster. Dzięki gawędom czytelnik dowiaduje się o ich życiu prywatnym i twórczym, statusie majątkowym, rodzinie, cechach charakteru i sposobie pracy. Caravaggio był buntowniczy, krnąbrny i niejednokrotnie brał udział w burdach, a w jednej z nich śmiertelnie ranił przeciwnika. Porywczym, niebezpiecznym, zazdrosnym i mściwym był także Bernini. Swojej kochance, która zdradzała go z jego bratem, kazał służącemu pociąć brzytwą twarz.  Artemisia Gentileschi, jako siedemnastolatka została zgwałcona przez malarza, który w chwili nieobecności ojca miał sprawować nad nią opiekę. A z kolei zapalony kolekcjoner Scipione Borghese stosował w gromadzeniu dziel sztuki środki nic niemającego wspólnego z prawem. Elisabetta Siriani mając zaledwie 22 lata założyła własną Akademię Rysunku dla kobiet. Frans Hals nieustannie cierpiał na brak pieniędzy, a z kolei Rembrandt nie liczył się z nimi w ogóle. Z kolei państwo Vermeerowie mieli piętnaścioro dzieci i całe życie mieli problemy finansowe. 

Z drugiej strony czytelnik dowie się, który artysta malował sceny rodzajowe, portrety, obrazy religijne, czy pracował nad freskami, jakie dzieła sztuki powstały na zlecenie władców, kardynałów i papieża, kto podróżował i szukał inspiracji poza granicami rodzimego kraju, a kto nie opuścił przez całe życie nawet miasta, komu pozowała żona, dzieci i jaki poszczególny artysta preferował styl. 

Nie muszę kolejny raz chyba pisać, że książka autorstwa Bożeny Fabiani zasługuje jak najbardziej na uwagę. Brawurowy i fascynujący styl, pełen lekkości, naturalnego wdzięku i przede wszystkim pasji udzielającej się również czytającemu. Autorka niejednokrotnie wskazuje ciekawe lektury, wspomina wystawy, określa miejsce, gdzie można zobaczyć omawiane dzieło sztuki. W pozycji, tak jak poprzednio, mamy umieszczone wkładki z kolorowymi reprodukcjami, acz niewątpliwie Bożena Fabiani zaprasza do poszukiwań wiadomości na własną rękę.

---

[1] B. Fabiani, Dalsze gawędy o sztuce. Wiek XVII, Warszawa 2013, s. 8.

 

Bożena Fabiani, Dalsze gawędy o sztuce. XVII wiek, Wydawnictwo Naukowe PWN, wydanie 2013, oprawa miękka ze skrzydełkami, stron 300.