Tomasz Czerwiński, Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce.

Jest coś niezwykłego w przydrożnych kapliczkach, co wywołuje we mnie refleksję. Ów stan skupienia i zadumy często rozpoczyna się w maju, gdy szczególnie wiejskie kapliczki odżywają, są odświętnie przystrajane, a wieczorami okoliczni mieszkańcy gromadzą się przy nich na nabożeństwo majowe. Każda z kapliczek jest inna, każda związana jest z inną historią, a gdy są mijane ludzie czynią zazwyczaj znak krzyża lub pochylają głowę. Przynajmniej tak mnie wychowano i do dziś mam to we krwi. Dziś niestety kapliczki powoli znikają z polskiego krajobrazu i miast wypierane przez modne elementy architektonicznej zabudowy. Widać jednak, że niektóre kapliczki są odnawiane, bo pamiętać trzeba, że to perełki polskiego krajobrazu.

Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce autorstwa Tomasza Czerwińskiego to kolejna książka, która ukazała się nakładem wydawnictwa Muza w serii Ocalić od zapomnienia. To dzięki niej mogłam zapoznać się z nieznanymi historiami, zobaczyć na fotografiach krzyże i kapliczki rozsiane w różnych rejonach Polski i pochodzące z innych okresów. Krzyż i kapliczka to obiekt kultu religijnego oraz wyraz pobożności ich fundatorów. Zgadzam się ze słowami Autora, że to także element ludowej i narodowej kultury, ponieważ z wieloma kapliczkami wiążą się legendy i lokalna historia. Nie jedna związana jest również z ludzkim dramatem czy też była postawiona dzięki radości w podziękowaniu. Autor dokonuje analizy krzyża, jako symbolu chrześcijaństwa, rozróżnia krzyże drewniane, kamienne żelazne oraz karawaki (krzyże z dwiema poprzecznymi belkami), przedstawia rodzaje kapliczek z uwzględnieniem ich budowy (przykładowo kapliczki domkowe, arkadowe, murowane z wnękami). Osobny rozdział zawiera przedstawienia Matki Boskiej i Chrystusa oraz postaci świętych i patronom, którym kapliczki były poświęcane.  Przedstawia również elementy związane ze wznoszeniem kapliczek takie jak rodzaje figur, kapliczki w formie latarni, kapliczki z dzwonkami i dzwonnice loretańskie. Zwraca uwagę również na kapliczki wzniesione po epidemii chorób czy też związane z cudownymi źródłami i niezwykłymi wydarzeniami.

Wszystkie informacje przedstawione zostały w przystępny sposób. Nie brakuje tu schematów architektonicznych, słowniczka na marginesach kartek, przysłów, napisów, przytaczanych legend, a przede wszystkim fotografii, które w całej książce dominują. W pozycji odnaleźć również można bibliografię i wykaz skrótów. Jak dla mnie wspaniała lektura, do której będę niejednokrotnie powracać. Warto!

Tadeusz Czerwiński, Kapliczki i krzyże przydrożne w Polsce, wydawnictwo Muza, seria: Ocalić od zapomnienia, oprawa twarda, styczeń 2012, format 200x200mm, stron 402.