Dido
Elizabeth Belle and Lady Elizabeth Murray, ok. 1778 lub 1779 r.
Atrybucja: formalnie -Johann Zoffany; dziś - 'artysta nieznany'
Miejsce eksponowania: Scone Palace w
Perthshire, Anglia, siedziba obecnego hrabiego Mansfield
.... Portret pokazuje na tym samym poziomie, na wysokości oczu i bezpośredniego
spojrzenia, dwie młodziutkie kobiety, ale o innej barwie skóry. Podkreślona
została energia i charyzma Dido w stosunku do biernej Elizabeth. Dido ukazana
została jako romantyczne wcielenie kobiety dzięki dodatkowi w postaci turbanu i
koszyka egzotycznych owoców, który oznacza niezupełnie równy status w stosunku
do Elżbiety. Turban, który błyszczy i posiada strusie pióro w kolorze czarnym (!) - może być ukłonem w stronę ojca. Ogólne przesłanie jest jednak jasne: są to dwie panie pełne
kultury, osobistego uroku i inteligencji, który łączy silna siostrzana więź (spójrzmy
na ruch dłoni Elizabeth). Portret namalowany został na terenie rezydencji Kenwood, w tle widoczne zabudowania Londynu. ....
Obraz był przypisywany
niemieckiemu artyście Johannowi Zoffanemu. Został jednak w skutek badań (udowodniono, że Zoffany był poza Anglią, gdy obraz mógł być namalowany) przeklasyfikowany jako
obraz 'tajemniczego artysty'. Być może autorem jest David Martin (1737-1797), który namalował portret sir Williama Murray'a. Aż do początku lat 90. XX wieku tytułowano obraz „Pani
Elżbieta Murray”. Rzucającą się w oczy kobietę o ciemnej karnacji skóry
uznawano za służącą (otwarcie nie używano słowa niewolnica czy osoba zniewolona
pochodzenia afrykańskiego). Mimo, że odbiorcy byli zaskoczeni dlaczego owa
kobieta była aktywnym uczestnikiem obrazu, a nie tylko dodatkiem jak to było
wówczas w modzie.
Przeprowadzone badania udowodniły, że jest to Dido Elizabeth
Bell (1761-1804), której ojcem był sir John Lindsay (syn sir Alexandra
Lindsaya, 3 barona i jego żony Amelii, córki Davida Murraya, 5. Viscounta
Stormonta), przystojny oficer Royal Navy na Karaibach. Odkrył on piękną
niewolnicę Marię Belle przykutą do kadłuba hiszpańskiej galery, którą
przechwycił w bitwie. Wziął ją za konkubinę i spłodził z nią córkę Dido
Elizabeth Belle.
 |
Lady Elizabeth and Lady Henrietta Finch, of circa 1730 - 31.
Córki Daniela Fincha, second Earl of Nottingham/ by Charles Jervas (1675 -1739); Kenwood House.
|
Lindsay wydawał się
mieć pewien szacunek do swojej kochanki i dziecka. W 1765 r. zabrał obydwie do
Anglii. Przez jakiś czas po zawartym ślubie z akceptowalną białą panną, Maria
nadal była jego kochanką. W 1773 r.
sir John Lindsay rozpoczął proces przeniesienia własności
posiadłości w Pensacola na Florydzie na Marię Bell z wymogiem, że zbuduje tam dom. W tym czasie
Maria Bell mieszkała w Londynie, ale rok później, gdy umowa została
sfinalizowana udała się do Ameryki. W dokumentach była określana jako
"Murzynka z Pensacola, dawniej z Pensacola, a następnie mieszkająca w
Londynie". Dom, który Maria zbudowała znajdował się na rogu ulic Lindsay
i Mansfield (obecnie Reus i Saragossa) w obszarze akceptowalnym przez
warstwy wyższe Brytyjczyków. W 1781 r. po bitwie pod Pensacola,
Hiszpanie dokonali spisu nieruchomości, w którym to prawdopodobnie matka
Dido figuruje jako 'wdowa Bell'.
Dido zaś została wysłana do Kenwood House w Hampstead
pod Londynem, posiadłości należącej do wuja Williama Murraya (1705-1793), I hrabiego Mansfield i jego żony
Elizabeth Murray (1723-1784) hrabinie Mansfield, córki Daniela Fincha, second Earl of Nottingham. Elizabeth Finch poślubiła Murray'a w 1738 r. Nie mieli własnych dzieci. Jej siostra Henrietta (zm. 1742) poślubiła Williama Fitzroy, 3rd Duke of Cleveland, syna Charlesa Fitzroy, 2nd Duke of Cleveland and Anne Poultney. Nie mieli dzieci.
Belle została ochrzczona jako Dido
Elizabeth Belle w 1766 r. w St. George's, Bloomsbury. Murrayowie wykształcili
Belle, wychowując ją jako wolną szlachciankę razem z inną wspaniałą
siostrzenicą, lady Elizabeth Murray, sierotą urodzoną w 1760 r. W Kenwood Belle mieszkała przez ponad 30 lat. Dostawała
roczną kwotę w wysokości 30 £ 10s, kilkakrotnie wyższą niż wynagrodzenie
pracownika domowego. Natomiast lady Elizabeth otrzymywała około 100 funtów, ale
sama była beneficjentem rodziny matki. W testamencie z 1793 r. Lord
Mansfield potwierdził Belle wolność (do tego czasu była oficjalnie niewolnicą) oraz przyznał
sumę i rentę, czyniąc z niej dziedziczkę.
Lady Elizabeth Murray (1760-1825) opuściła
Kenwood w 1785 r., kiedy poślubiła kuzyna George'a Finch-Hattona (1747-1823). Miała troje dzieci: Louisa Anne Hatton (zm. 1875), George William Finch-Hatton, 10th Earl of Winchilsea, 5th Earl of Nottingham (1791 – 1858), Reverend Daniel Heneage Finch-Hatton (1795 – 1866). Ciekawostka jest taka, że lady Elizabeth Murray urodziła się w Warszawie 18 maja 1860 r. Była córką Davida Murray'a, 2nd Earl of Mansfield (1727–1796) i jego pierwszej żony Henrietty Frederica von Bünau (po jej śmierci w 1766 r. została oddana Murray'om na wychowanie). Zmarła mając 65 lat.
 |
|
|
William Murray (wybitny sędzia)
przewodniczył dwóm sprawom sądowym związanym z niewolnictwem, podczas gdy Dido
mieszkała w jego domu, a jego orzeczenia wskazują na abolicjonistyczne
sympatie. Nie jest jasne, czy Dido, która pracowała dla niego w sekretariacie (m.in. przepisywała pisma, sędzia dyktował jej listy)
wpłynęła na jego decyzje. Przeciwnicy polityczni twierdzili, że "Lord
Mansfield trzyma w domu Czarnego, który rządzi nim i całą rodziną". Lord
Mansfield odegrał kluczową rolę w zniesieniu niewolnictwa. W 1782 r. jako Lord
Chief Justice przewodniczył osławionej sprawie "Zong Massacre" po
tym, jak 142 afrykańskich niewolników zostało wyrzuconych ze statku i utonęło,
aby ich właściciele mogli ubiegać się o ubezpieczenie "uszkodzonego
ładunku". Lord Mansfield orzekł, że właściciele niewolników nie mogą
domagać się pieniędzy. Stwierdził w swoim wyroku, że żaden niewolnik nie może
być zabrany z Anglii lub Walii pod przymusem.
Pozycja Belle była niezwykła, ponieważ
narodziła się w niewoli zgodnie z prawem kolonialnym. Lord i Lady Mansfield w
pewnym stopniu traktowali ją i wychowywali jako członka rodziny. Kiedy jednak
urządzano w domu przyjęcia, nie siadała zawsze przy stole, choć w saloniku piła
z paniami kawę. Była traktowana bardziej jako ukochana, ale uboga krewna.
W 1788 r. zmarł ojciec Belle (był
admirałem), nie mając legalnych spadkobierców. według testamentu pozostawił 1000 funtów do
podziału na swoje dzieci: Johna i Elizabeth Lindsay. Niektórzy badacze
przypuszczają, że „Dido” to imię nadane jej przez Murray’ów i że istniała
jeszcze inna córka – Elizabeth ur. 8.12.1766 r., a ochrzczona 10.01.1767 r. w Port Royal, miała poślubić Petera Hilla w Edynburgu występując z nazwiska jako Palmer. John Lindsay ur. w 1767 r. zachował nazwisko. Jego matka to Frances Edwards mieszkała na Jamajce.
 |
| Kenwood House współcześnie |
W 1793 r., gdy Belle uzyskała po
śmierci stryja wolność, wyszła za mąż za Johna Daviniera, Francuza. Daviniers
mieli co najmniej trzech synów: bliźniaków Charlesa i Jana, ochrzczonych w St.
George's w dniu 8 maja 1795 r. i Williama Thomasa, ochrzczonego tam 26 stycznia
1802 r.
Belle zmarła w 1805 r. w wieku 43 lat i została pochowana w St.
George's Fields, Westminster, miejscu pochówku w pobliżu dzisiejszej Bayswater
Road. W latach 70. XX w. obiekt został przebudowany, a jej grób został
przeniesiony. Jej mąż później ożenił się ponownie i miał jeszcze dwoje dzieci
ze swoją drugą żoną. Dwaj synowie Belle, William Thomas i Charles, byli
zatrudnieni w Kompanii Wschodnioindyjskiej: William w Anglii i Charles w
Indiach. Ostatni znany potomek Belle, jej praprawnuczek Harold Davinier, zmarł
bezpotomnie w Afryce Południowej w 1975 r.
Historia Dido została ukazana w filmie Belle (2013), z Gugu Mbatha-Raw jako Dido i Sarah Gadon jako Lady
Elizabeth. Mbatha-Raw za rolę zdobyła nagrodę African-American Film Critics
Association Award.
Źródła:
Wikipedia anglojęzyczna
podpisy pod zdjęciami są podlinkowane
